De preek over ‘druk, druk, druk’

Bij Matteüs 10:34-42

Leerlingen van Jezus, gasten in ons midden,

Stel je komt iemand tegen op straat die je kent. En je vraagt: hoe gaat het met je? Grote kans dat je als antwoord terug krijgt: Goed, maar ik ben wel druk.

Druk zijn is de norm. Stel dat iemand je antwoord: goed, lekker rustig. Dan is er met die persoon iets mis, toch?

Voor een deel komt het door ons werk. Deze week nog staakten de juffen en meesters een uur lang voor een hoger salaris, maar vooral ook voor een lagere werkdruk. Blijkbaar waren ze te druk om langer dan een uur te staken. En de werkdruk wordt vooral veroorzaakt door administratietijd. Alle prestaties van leerlingen moeten worden vastgelegd in cijfers. Iets is pas betrouwbaar als het in cijfers uitgedrukt op papier staat. Er is weinig vertrouwen in de leerkracht, daarom moet alles meetbaar in de computer worden ingevoerd.

Hetzelfde geldt voor de zorg: in het ziekenhuis is de norm dat je meer uren maakt dan waar je voor betaald krijgt. Een vorm van moderne slavernij waar dokters en patiënten aan kapot gaan. In de land en tuinbouw moet je vaak veel uren draaien. Omdat fatsoenlijke prijzen door de supermarkten kapot worden gemaakt.

En naast je drukke baan heb je ook nog een gezin. Iedereen heeft meerdere hobby’s buiten de deur. En als er dan even een moment niks is dan is daar altijd nog de smartphone. Automatisch gaat je hand naar je broekzak. En zo weet je een moment van rust toch weer te verpesten met het checken van de sociale media of het bijhouden van het nieuws.

En als je zelf niet druk bent, dan heb je wel last van dan anderen druk zijn. Regelmatig hoor ik van senioren dat ze hun kinderen niet zo vaak zien. Maar ja, die zijn ook zo druk.

Het is de grote vloek van deze tijd: druk, druk, druk. We rennen en vliegen tot we eindelijk weer tot rust mogen komen als we zo meteen op vakantie gaan. Om ons vanaf september weer echt druk te gaan maken.

En dan zit je hier in de kerk, een uurtje vrij te midden van al die hectiek. Op zoek naar rust en vrede. En dan zegt Jezus:

34Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard.

 Strijdbare taal van Jezus. Omdat het volgen van Jezus vaak een strijd is. Jezus heeft het vooral over een strijd tegen je eigen familie:

35 Ik kom een wig drijven tussen een man en zijn vader, tussen een dochter en haar moeder en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder; 36de vijanden van de mensen zijn hun eigen huisgenoten! 37Wie meer van zijn vader of moeder houdt dan van mij, is mij niet waard, en wie meer houdt van zijn zoon of dochter dan van mij, is mij niet waard.

 Jezus grijpt hier terug op een Bijbeltekst van de profeet Micha. Micha beschrijft een tijd waarin de maatschappij zo is vastgelopen dat Gods ingrijpen nodig is. De leiders denken alleen aan zichzelf, de rechters laten zich omkopen, vriendschappen en huwelijken lopen kapot. Zelfs in families overheersen haat en nijd. En Micha kondigt aan dat God gaat ingrijpen: Hij zal zijn volk in ballingschap sturen als straf voor hun zonden. Maar ze later ook weer bevrijden en hen zijn goedheid bewijzen.

En Jezus zegt dus: ook ik kom verdeeldheid brengen in families. In Jezus’ tijd gebeurde dat ook: families raakten verdeeld over of Jezus nou wel of niet de Messias was. Families scheurden. Jezus was daar niet op uit. Hij pleitte juist voor zorgzaamheid en onderlinge liefde ook in families. Maar je familie mag je niet tegenhouden bij het volgen van Jezus.

En dat geldt ook voor ons. Vaak wordt je door je familie gestimuleerd om Jezus te volgen. Vaak zijn ouders blij als hun kinderen kiezen voor Jezus. Maar in deze tijd waarin wij als christenen een minderheid zijn, gaat het steeds meer gebeuren dat je als kind tegen de wil van je ouders ingaat als je Jezus volgt. Of dat je die keuze niet deelt met je levenspartner. Dat ze geloven achterhaald vinden. En dan is het belangrijker om Jezus te gehoorzamen, dan om je ouders te gehoorzamen. Dan is het belangrijk om met je partner ruimte te vinden zodat jij Jezus kunt blijven volgen.

En dat geldt niet alleen voor familie. Het volgen van Jezus betekent kiezen tegen alles wat je daarin tegenhoudt:

37Wie meer van zijn vader of moeder houdt dan van mij, is mij niet waard, en wie meer houdt van zijn zoon of dochter dan van mij, is mij niet waard. 38Wie niet zijn ?kruis? op zich neemt en mij volgt, is mij niet waard.39Wie zijn leven probeert te behouden zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest omwille van mij, die zal het behouden.

 Jezus volgen is je leven verliezen. In het Grieks staat daar het woordje psyche. Je leven, je identiteit, wie je bent. Voortaan bepaalt Jezus wie je bent. Dus niet bij welke familie je hoort, het werk dat je doet, de band met je vrienden, de verwachtingen van de maatschappij. Dat alles moet je achter je laten als je Jezus wilt volgen.

Dat betekent niet dat je je familie moet negeren, je moet scheiden van je niet-gelovige partner, je vrienden moet verwaarlozen en je baan moet opzeggen. Maar ze moeten voor jou niet langer op de eerste plek staan. God moet op de eerste plek staan. Alleen hoe Hij naar je kijkt is van belang.

En dan is er geen ruimte meer voor druk, druk, druk. Als je gehaast door het leven gaat heb je per definitie geen tijd voor God. Geen tijd voor je medemens die je zomaar op straat tegenkomt. Geen tijd om God te betrekken bij je keuzes.

Eugene Peterson, een Amerikaanse dominee zegt daar dit over: er zijn twee redenen waarom ik druk ben:

  • Ik ben druk omdat ik mezelf daardoor belangrijk vindt. Als je agenda vol zit, hebben blijkbaar veel mensen je nodig en ben je dus belangrijk. Als je agenda leeg is, ben je blijkbaar niet nodig en dus niet belangrijk. Wij willen graag belangrijk zijn. Daarom zorgen we ervoor dat we druk zijn.
  • Ik ben druk omdat ik lui ben. Ik ben te lui om goed stil te staan bij wat nou echt belangrijk is. Ik laat andere mensen en verwachtingen van anderen mijn agenda bepalen. In plaats van dat ikzelf mijn agenda bepaal. Daarom zit mijn agenda vol. Ik ben te lui om hem zelf goed te beheren. Of anders gezegd: ik ben druk omdat ik niet de moed heb om tegen de verwachtingen van de maatschappij in te gaan.

Eugene Peterson schrijft vooral voor dominees. Ik vind zijn lessen erg inspirerend. U zult mij daarom nooit horen zeggen dat ik druk bent. En ik vind het daarom ook wat ongemakkelijk als mensen tegen mij zeggen: dominee, u zult wel druk zijn. Eigenlijk is dat dus zeggen: dominee, u zult wel te lui zijn om uw agenda goed bij te houden. Of dominee, u vindt u zelf zeker heel belangrijk. Dus druk ben ik niet. Maar mijn agenda staat mij niet toe om aan alle verwachtingen te voldoen.

En ik denk dat deze lessen voor iedere volgeling van Jezus gelden. Er is geen goede reden om druk te zijn. We zijn druk omdat we niet weten wat belangrijk is, of niet de moed hebben om te kiezen voor wat echt belangrijk is. We zijn druk omdat we onze identiteit laten bepalen door hoe we over onszelf denken, of hoe anderen over ons denken, en niet door hoe God over ons denkt. En natuurlijk zijn we ook druk omdat de maatschappij en ons werk ons dat oplegt. Maar als je daar last van hebt, dan is het misschien tijd om ander werk te zoeken of een indringend gesprek te hebben met je baas. Of om te gaan staken.

Alles wat wij zoeken in druk zijn, vinden we daar uiteindelijk niet. We vinden daar geen rust en tevredenheid, geen resultaat. We vinden rust bij Jezus die zegt:

40Wie jullie ontvangt ontvangt mij, en wie mij ontvangt ontvangt hem die mij gezonden heeft. 

Wie wij zijn wordt bepaald door Jezus. Hij woont in ons door zijn Geest. God is in ons, we hoeven zijn goedheid, zijn genade niet te verdienen door hard te werken. Jezus geeft ons het leven. Hij heeft voor ons gewerkt. Door voor ons te leven, te lijden, te sterven en weer op te staan. Hij roept ons om zijn rust in te gaan.

En in die rust ontstaat ruimte. Ruimte om er te zijn voor een ander. Ruimte om geïnspireerd ons werk te doen. Ruimte om een goede ouder te zijn. Ruimte om er te zijn voor onze ouders als ze oud worden en onze zorg nodig hebben. Ruimte om er te zijn voor mensen die Jezus niet kennen. Alleen al de ontmoeting met ons, is voor hen een beloning, als we niet druk zijn maar vol van vrede. In deze tijd van druk druk druk is rust uitstralen en de tijd voor iemand hebben misschien wel het belangrijkste getuigenis van Gods vrede dat we kunnen laten zien.

De vrede die Jezus brengt gaat veel dieper dan de vrede waar wij vaak voor werken. Zijn vrede gaat door zijn sterven en opstanding heen. Zo mogen ook wij ons kruis op ons nemen. Een zwaard zetten in onze agenda. Alles wat ons van God afhoudt wegsnijden. Om zo echte vrede te vinden. Amen.