Commentaar bij de tijd
10 december 2015
Scriba Arjan Plaisier ervaart een antireligieuze sfeer in de samenleving. Hij is daar bezorgd over.
?Er hangt zo’n sfeertje in de lucht als het gaat om kerk, religie en geloof. Het nieuwste speeltje uit de D66 kast is: ophouden met de SILA. De SILA geeft aan de kerkelijke administraties een verhuisbericht door. Dat gebeurt met toestemming van de mensen die het betreft. Zo blijft bij verhuizingen de ledenadministratie van kerken intact. Mee stoppen, zo betogen nu D66, PvdA en VVD. Waarom moeten kerken begunstigd worden? Dat behalve kerken ook andere instanties van deze overheidsdienst gebruik maken, is nu even niet aan de orde.
Het hangt in de lucht, het steekt regelmatig de kop op: wat zou het prettig zijn wanneer de samenleving helemaal verlost zou zijn van religie. Daarmee zou een geest van intolerantie voorgoed zijn uitgebannen. Religie weg achter de voordeur, al moet er nog maar eens verder nagedacht worden over wat kinderen aangedaan wordt die aan religieuze hersenspoeling worden blootgesteld.
Gelijkheid?
Het hangt in de lucht. Neem nu de Bijbel. Dat is een bloedboek met allerlei enge teksten over geweld en moord en doodslag, nog gelegitimeerd door God ook. Misschien moet je christenen hun boek maar vergeven, want gelukkig lezen ze niet echt wat er staat, maar helemaal gerust kun je er niet op zijn.
Het hangt in de lucht. En daarachter een wenkend perspectief. Het brave new world van weldenkend, seculier Nederland. Dat grote groepen vrijwilligers zich voor de samenleving beschikbaar stellen op grond van hun geloof: ach, die statistieken moeten nog maar eens tegen het licht gehouden worden. Pas is een onderzoek uitgekomen dat zou bewijzen dat religieuze mensen niet altruïstischer zijn dan niet-religieuzen, dus dat komt wel goed. Dat kruistochten tegen vermeende privileges van de kerk mensen diep raakt in hun motivatie om zich beschikbaar te stellen, bewijst alleen maar hun overgevoeligheid en tekort aan burgerschap. Het gaat nu eenmaal om principes. Het gaat om gelijkheid. Het gaat om tolerantie – vooral voor allen die zo ongeveer denken zoals jij.
Tolerantie
Niet iedereen is gediend van deze brave new world. De overheid zelf denkt over de kwestie SILA voorlopig anders: Plasterk is vooralsnog niet van zins bovengenoemde motie uit te voeren. Er zijn écht tolerante mensen die de bijdrage van gelovigen, ook als ze zelf niet gelovig zijn, als een verrijking van de samenleving zien. Er zijn ware socialisten, die begrijpen dat een harde neoliberale samenleving geen bindmiddel heeft en die het zullen waarderen dat kerken en gelovigen zich inzetten voor armoedebestrijding, de opvang van vluchtelingen en ook op vele andere manieren bijdragen aan sociale cohesie. Wat kun je anders doen, dan hopen dat deze inzichten bewaard blijven bij mensen die echt tolerant zijn.
Nergens thuis
En als die hoop niet uitkomt? Dan zal de kerk haar weg wel vinden, ook zonder SILA en eventueel ook zonder ANBI. De kerk zal haar weg vinden, ook als ze meer dan in het verleden zal beseffen dat volgelingen van Jezus vreemdelingen zijn in deze wereld, nergens helemaal thuis, maar wel getuigend van ‘een nieuwe stad’: de stad van Gods vrede. En die intussen gewoon doen voor de samenleving wat je vindt dat je moet doen. Zielig zijn we niet en zielig willen we niet gevonden worden.
Wel houd ik mijn hart vast voor een samenleving die op grond van principes de mensen aantast in hun diepste overtuiging en motivatie. Ik houd mijn hart vast voor een samenleving die zich niet meer laat storen door enig geloof of enig spreken over God. Misschien is het wel een ideale samenleving van allemaal gelijke mensen, ronde kiezelsteentjes in het doosje van een neutrale staat, maar ik word er koud van. Een brave new world, maar niet mijn wereld.
dr. Arjan Plaisier, scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland