In het Engelse taalgebied wordt dagelijks gevast, getuige het woord die dit gebied gebruikt voor het ontbijt. Het vasten wordt gebroken door het ontbijt: breakfast. Een Engels ontbijt is dan ook een stevige. Gedurende de nacht heb je de indrukken van de dag daarvoor vastend en dromend kunnen verwerken. Bezinning gedurende de nacht. Na deze bezinning ga je de nieuwe dag weer met een stevige breakfast tegemoet: fris en fruitig nieuwe indrukken opdoend, om die dromend en vastend te verwerken, om…
Een belangrijk element van de vastentijd (de dag na carnaval, Aswoensdag, tot en met de dag voor Pasen, Stille zaterdag) is bezinning. Een geestelijk doel. Protesteerden de protestanten tegen de beeldcultuur in de katholieke kerk, tijdens de vastentijd werden de beelden in de kerk met doeken bedekt, en de luiken van het hoofdaltaar met beelden van de kerkvaders gesloten. Een zichtbare versobering. Versobering om tot bezinning te komen. Bezinning om over ons leven na te denken. En dan ontstaat er als vanzelf kritiek op onze consumptiemaatschappij: ‘…bezitten wij de dingen, of worden wij door de dingen bezeten?’ Een scherpe vraag die de theoloog van het jaar 2015, bisschop Gerard de Korte, onlangs stelde.
Waar gaat het eigenlijk om in het vasten? Gaat het alleen om niet-eten? In de Bijbel wordt er wel geschreven over het vasten, maar echte richtlijnen zijn er niet te vinden. De vastentijd begint in de kerk met de veertig dagen en nachten die Jezus samen met de duivel doorbrengt in de woestijn (Lucas 4, 1 – 13). Hij eet niets. Lucas gebruikt het woord vasten niet. Jezus wordt verleid zijn taken op te pakken op de manier waarop de wereld dat doet: Glorie aan jezelf! Jezus zwicht niet. Is dat sterk van hem of ervaart hij die verleiding eenvoudigweg niet als zodanig?
Jezus ging de woestijn in vervuld van de Heilige Geest. Hij vastte niet alleen, hij ging ook de woestijn in om te bidden. In gebed concentreer je op God en reflecteer je op wat je als mens aan het doen bent. Er wordt afgeweken van de gewoonten in ons leven en concentreren ons. Zo beschouwd is vasten meer dan niet-eten. Komen we nog aan concentratie toe met alle media om ons heen? Met alle reclamebeelden, waarop de mooiste gefotoshopte en verleidelijkste mensen staan afgebeeld? Zijn we nog thuis in onze vraatzuchtige consumptiemaatschappij? Een maatschappij waarin de Kerstaanbiedingen direct na het vertrek van Sinterklaas ons toeschreeuwen en na carnaval de Paasaanbiedingen ons alweer verleiden. Geen ruimte voor de wachtende rust van Advent, noch voor de bezinning van veertig dagen. Besteed met al die reclame om ons heen eens wat minder geld aan jezelf, maar geef dat aan de armen. Niet je kleren moet je scheuren, maar je hart, zegt de profeet Joël (2, 13).
Zoals de nachten sober zijn, zo is de vastentijd sober. En de mens? Hij leeft op, zodra het vasten gebroken wordt!
Met gebed gaat vasten u lukken! Vast en zeker!
Ds. Cor Baljeu