Psalm 104
Psalm 104 bezingt de grootsheid van de schepping en de betrouwbaarheid van de afwisseling van tijden en seizoenen.
Speciale aandacht krijgt daarbij de zee met de daarin vertoevende schepselen. ‘Zie hoe wijd de zee zich uitstrekt. Daar wemelt het, zonder tal, van dieren, klein en groot. Daar gaan de schepen, de Leviathan, door u gemaakt om daarin te spelen.
In één adem met de waterdieren worden de schepen genoemd. Zoals eerder de leeuw, als nachtdier en pal daarop de mens, als dagdier op elkaar volgen. Dierlijk leven en menselijke activiteit, voor beiden biedt de schepping tijd en ruimte. Overigens werden hadden schepen vaak een boeg in die tijd met de kop van een zeedier of zelfs zeemonster.
Oermonster
Dat brengt me bij de Leviathan. De Leviathan is het oermonster dat in de zee leeft. Een beeld van monstrueuze en diabolische macht van het kwaad. Die donkere zijde blijkt vooral het uit Job 3 en Job 40, en verder uit Jesaja 27. In de zee, een beeld van de tijd, geeft God hem de ruimte om te spelen. Hij kan tekeer gaan, hij kan woeden. Maar God houdt wel de teugels in handen.
In de Nieuwe Vertaling uit 1951 heeft God de Leviathan zelfs zelf geformeerd om er mee te spelen. (ps.104:26) Dat doet me een beetje denken aan Luther die zegt dat de satan die hoewel slim is en sluw niet meer is dan Gods aap!
Joodse traditie
In de joodse traditie wordt het vrouwtje van de Leviathan, -één van twee grote tanniem (of zeedieren) uit Gen.1:21-, door God gedood. Hadden het mannetje en vrouwtje zich voortgeplant dan waren ze door hun omvang, hun massa een bedreiging geworden voor de schepping zoals die net tot stand was gebracht. Ongelofelijk!
Israëls wijzen leggen dit uit als beeldspraak. Het vrouwtje van de Leviathan staat voor de wijsheid, het alles willen weten dat zo aantrekkelijk is dat de mens erdoor was verleid. Hij of zij had er geen weerstand tegen kunnen bieden. De mens was het gewone leven en zijn goddelijke opdracht vergeten.
In de wereld die komt krijgen de rechtvaardigen de Leviathan als een gerecht opgediend om te eten. Als beloning voor hun trouw. Eten betekent je verbinden, je eigen maken. De schatten van de verborgen wijsheid die bedreigend kunnen zijn, worden in de wereld die komt opgediend. Om tot je bezit je te maken, om te consumeren.
Toelichting uit de vesper van 14/7 bij Psalm 104