Maandag 30 oktober kwamen alle ambtsdragers uit de vier wijkgemeenten van de Protestantse Gemeente Pijnacker-Delfgauw bij elkaar. We begonnen met een gezamenlijke maaltijd. Daarna gingen we onder leiding van dominee Hans van Ark, werkzaam als manager Kerk en Werk bij het Landelijk Dienstencentrum van de PKN, in gesprek over het thema ‘terug naar de basis’.
Want waar gaat het nu om in de kerk? We besteden als kerk heel wat tijd en energie aan vergaderen, regelen, roosters, begrotingen, beheer, protocollen en reglementen. Dat alles is een te grote last geworden voor de kerk. Het zijn allemaal nuttige en goede dingen. Maar het heeft ons in de PKN ook afgeleid van waar het in de kerk echt om gaat.
Maar wat is dat dan? Waar het echt om gaat? Het is nog niet zo makkelijk om daar woorden aan te geven. Hans van Ark liet ons oefenen: wat betekent geloven voor je, als je daarvoor één woord mag gebruiken? Dat is voor iedereen nog wel te doen. En ga daarover is in gesprek. Woorden als vreugde, liefde, rust, vrede, hoop, vertrouwen, veiligheid kwamen omhoog. Er werd geanimeerd en enthousiast over gesproken.
Maar wat als we vanuit dat geloof bij elkaar komen? Wat maakt dat dan kerk? Al snel wordt dan nagedacht over wat predikanten moeten/kunnen doen. Alle leden uit het ledenbestand bezoeken, een spreekuur in de kerk, ideeën genoeg. Of wordt gekeken hoe we het gebouw anders kunnen inzetten: open huis, een stilte centrum, meedoen met activiteiten in het dorp.
Maar de kerk is niet gebouwd op dominees en kerkgebouwen. Dat is wel hoe onze definitie van kerk-zijn in praktijk werkt: de kerk dat is waar een predikant, genoeg betalende schaapjes om zich heen verzamelt, in een kerkgebouw. Die praktijk leidt ertoe dat we veel energie stoppen in het onderhouden van het gebouw, en het in stand houden van predikantsplaatsen.
Als u gehecht bent aan die ‘traditionele’ vormen van kerk-zijn, wil ik u geruststellen: die gaan in Pijnacker-Delfgauw echt niet snel verdwijnen. Al wil ik u wel aansporen om dan ruimhartiger te geven bij Actie Kerkbalans. Om het bestaande te bewaren zullen we in de toekomst allemaal structureel meer bij moeten dragen.
Maar ook dan, moeten we ons afvragen of de predikanten en kerkgebouwen de kerk maken. Niemand van ons gelooft dat echt. Wat een kerk is wordt door Jezus als volgt samengevat in Matteüs 18: 20Waar twee of drie mensen in mijn naam samen zijn, ben ik in hun midden.’
Kerk begint bij het samen openen van het Woord, bij gebed, bij gesprek, bij ontmoeting, bij navolging, bij Gods liefde delen met de mensen om ons heen. Op steeds meer plekken in Nederland zal dat gebeuren zonder kerkgebouw en zonder predikant. Er ontstaan wijken in steden en hele regio’s in Nederland waar geen functionerend kerkgebouw met predikant of priester meer te vinden is. Is dat verdrietig? Ja, dat verlies doet pijn. Maar is dat het einde van de kerk? Nee. Waar een kerkgebouw verdwijnt, verdwijnt God niet. En waar twee of drie christenen samen komen, daar is de levende Heer zelf aanwezig. Met moderne communicatie middelen is niet overal een betaalde theoloog nodig om een zeker inhoudelijk niveau te bereiken. Samen een preek beluisteren kan ook via internet. En met het invoeren van de classis-predikant hebben we als PKN een stapje gezet richting een structuur waarin een ‘bisschop’ toezicht kan houden op meerdere zelfstandige huisgemeenten. Huisgemeenten en pioniersplekken die naast en samen met ‘traditionele’ kerken zullen blijven bestaan. Hebreeën 13 vers 8: Jezus Christus blijft dezelfde, gisteren, vandaag en tot in eeuwigheid!’ Zolang dat Bijbelvers geldt, hoeven we ons geen zorgen te maken over de toekomst van de kerk.
Ds. Robert Stigter (verschenen in Centraal Contact nummer 20)