Leerlingen van Jezus, gasten in ons midden,
Jezus komt Jeruzalem binnen, in een zorgvuldig uitgedachte scene. Hij heeft een ezelsveulen klaarstaan, een verwijzing naar Zacharia 9:9
9Juich, Sion, Jeruzalem schreeuw het uit van vreugde!
Je koning is in aantocht, bekleed met gerechtigheid en zege.
Nederig komt hij aanrijden op een ezel, op een hengstveulen, het jong van een ezelin.
Hij komt over de olijfberg, de berg waar Zacharia over schrijft dat God er ooit zal terugkeren naar Jeruzalem. Zijn leerlingen leggen hun mantels op de grond, zoals bij koninklijke intochten gebruikelijk was. En de mensen herkennen wat Jezus doet. Hij claimt dat hij de nieuwe koning is, de lang verwachte Messias:
9‘Hosanna! Gezegend hij die komt in de naam van de ?Heer.
10Gezegend het komende koninkrijk van onze vader ?David.
Hosanna in de hemel!’
Jezus gaat de stad binnen. En zoals het hoort bij een koning van Israël, gaat hij naar de tempel. Marcus schrijft dat hij daar in eerste instantie alleen even rondkijkt:
11Hij trok Jeruzalem in en ging naar de tempel. Nadat hij alles in ogenschouw had genomen, ging hij – want het was al laat geworden – met de twaalf terug naar Betanië.
En op die volgende dag gebeurd er iets raars. 12Toen ze de volgende dag uit Betanië vertrokken, kreeg hij honger. 13Hij zag in de verte een vijgenboom die in blad stond en ging erheen in de hoop iets eetbaars te vinden, maar toen hij bij de boom gekomen was, vond hij geen vruchten; het was namelijk nog niet de tijd voor ?vijgen. 14Hij zei tegen de boom: ‘Nooit ofte nimmer zal er nog iemand vruchten van jou eten!’
En als ze de volgende dag weer langs de vijgenboom komen, blijkt die helemaal verdort.
En Jezus doet dit niet zomaar. Het is niet dat hij chagrijnig is van de honger en zich even afreageert op een onschuldige vijgenboom. Net zoals veel profeten deden, doet Jezus een symbolische daad die iets vertelt over wat er gaat gebeuren. Hij doet bijna letterlijk wat er staat in Jeremia 8:13
13Als ik wil oogsten – spreekt de HEER? –
zijn er geen druiven? aan de wijnstok,
geen vijgen aan de vijgenboom,
en zijn de bladeren verdord.
Mijn geboden overtraden zij steeds.’
Die vijgenboom staat voor het volk Israël. En dan vooral voor de leiders van het volk. God verwachtte dat zij vrucht zouden dragen. Goed zouden zorgen voor het volk, eerlijk zouden zijn, een lichtend voorbeeld voor de andere volken. Maar met al hun zonden en onrecht, roepen zij het noodlot over zich af. In de tijd van Jeremia betekende dat dat God zal de tempel laten vernietigen door de Babyloniërs. En in de tijd van Jezus betekent het de God te tempel nog een keer zal laten vernietigen, nu door de Romeinen.
En zo geeft deze symbolische daad van Jezus met de vijgenboom, uitleg bij wat hij doet in de tempel. Want wat gebeurt er.
Oh, ik had hier een plaatje willen laten zien. Maar ik zie iets heel anders. You are Hacked, je moet betalen om bij je data te komen. Het lijkt erop dat de kerk is gehackt. Doet het orgel het nog Sjoerd? Nee ook niet.
Nou ja, die is precies wat er gebeurt in het Bijbelverhaal. Jezus zet de tempel stil. Het is alsof hij de tempel hackt. Want zoals de kerkdienst stopt als de beamer wordt overgenomen, en het orgel geen muziek meer maakt. Zo komt de tempel stil te staan door wat Jezus doet.
15 Jezus ging de tempel binnen en begon iedereen die daar iets kocht of verkocht weg te jagen; hij gooide de tafels van de geldwisselaars en de stoelen van de duivenverkopers omver, 16en hij liet niet toe dat iemand voorwerpen over het tempelplein droeg.
Jezus zorgt dat er geen geld meer gewisseld kan worden om te betalen in de tempel. En hij zorgt dat er geen dieren meer kunnen worden gekocht voor de offers. En als er geen voorwerpen worden verplaatst, komt de tempel stil te staan.
Het is maar voor heel even. Voor de tempelpolitie hem kan arresteren of het romeinse garnizoen wordt gewaarschuwd. Maar door zo de tempel te hacken, wijst Jezus vooruit naar het moment dat God de tempel zal laten vernietigen en alles in de tempel komt stil te liggen.
Jezus geeft zelf ook uitleg bij wat Hij doet:
17Jezus hield de omstanders voor: ‘Staat er niet geschreven: “Mijn huis moet voor alle volken een huis van gebed zijn”? Maar jullie hebben er een rovershol van gemaakt!’
Dat rovershol is misschien beter vertaald met terroristenhol. De tempel is geworden als de spelonken in het gebergte waar terroristen zich terugtrekken om de Romeinen en de rijken te overvallen. Denk maar aan de ondergrondse gangen van de Taliban in Afghanistan. De tempel is een plek geworden waar wordt gediscussieerd hoe de ze de Romeinen kunnen verjagen. De tempel is een plek gevonden waar de Joden een vals vertrouwen op bouwen, net zoals voor de ballingschap. Zoals Jeremia al schreef:
Jeremia 7:
3Dit zegt de HEER van de hemelse machten, de God van Israël: Beter je leven, dan mogen jullie in dit land blijven wonen. 4Vertrouw niet op die bedrieglijke leus: “Dit is de tempel van de HEER! De tempel van de HEER! De tempel van de HEER!” 5Als jullie je leven werkelijk beteren, als jullie elkaar ?rechtvaardig? behandelen, 6vreemdelingen, ?wezen en ?weduwen? niet onderdrukken, in dit land geen onschuldig ?bloed? vergieten en niet achter ?andere goden? aan lopen, jullie onheil tegemoet, 7dan mogen jullie hier blijven wonen, in dit land dat ik jullie voorouders gegeven heb. Zo is het altijd geweest, zo zal het dan altijd zijn. 8Maar jullie vertrouwen op die bedrieglijke leus, en dat zal je niet baten.
De mensen uit de tijd van Jeremia dachten dat God hen wel zou beschermen tegen de Babyloniërs. Want zij hadden de tempel, en God zou zijn eigen huis wel verdedigen.
En op een zelfde manier vertrouwden de mensen in de tijd van Jezus erop dat God ze wel zou beschermen, want zij waren het volk van de tempel. Maar zo werkt het niet. ze moeten Gods bescherming wel aangrijpen om ook elkaar te beschermen in plaats van elkaar onrecht aan te doen.
Maar Jezus gaat een stapje verder. De tempel is niet alleen en plek van onrecht en vals vertrouwen. De tempel is ook niet meer nodig. Want in Jezus breekt er een nieuwe tijd aan.
17Jezus hield de omstanders voor: ‘Staat er niet geschreven: “Mijn huis moet voor alle volken een huis van ?gebed? zijn”?
Het idee dat de tempel een huis van gebed voor alle volken is, komt uit Jesaja 56. Jesaja beschrijft een nieuwe tijd, als God opnieuw koning wordt en komt wonen bij zijn volk. Dan zijn niet alleen de Joden maar alle volken welkom in de tempel.
En ook dat de mensen geen spullen meer mogen versjouwen in de tempel verwijst hiernaar. Want Zacharia schrijft dat als God weer koning wordt en komt wonen bij zijn volk, dat er dan geen handelaars in de tempel meer nodig zijn. Iedereen kan God aanbidden met zijn eigen spullen. Want iedereen en alles is aan de Heer gewijd.
De tempel is niet meer nodig, omdat alles waar de tempel voor nodig was, voortaan kan via Jezus en de Geest van Jezus.
Want waar diende de tempel voor? De tempel was de plek waar hemel en aarde samen kwamen. Waar Gods werkelijkheid samen viel met de aardse werkelijkheid. En dat betekende vooral twee dingen: de tempel was de plek waar God woonde. En de tempel was de plek waar je vergeving van zonden kon ontvangen. Via de offers die op het altaar werden gebracht. Al het goede van de hemel stroomde via de tempel naar de aarde.
Maar het gebouw de tempel is niet meer nodig. Want in de persoon Jezus komen hemel en aarde samen. Hijzelf was God die mens werd. God woonde in Hem. En iedereen die Jezus erkent als redder ontvangt vergeving van zonden. Vanwege het offer dat Hij heeft gebracht. Jezus is de nieuwe tempel. Hij maakt het gebouw van de tempel overbodig.
En Jezus maakt ons tot een tempel. Ons, de kerk, de gemeenschap van de gelovigen. God woont in ons, door de Heilige Geest. Vergeving en verzoening stroomt via ons de wereld in. Door de onderlinge liefde die wij voor elkaar hebben, kun je Gods aanwezigheid ervaren.
Maar dat legt de lat misschien wel heel erg hoog. Want zijn wij wel zo geschikt als tempel? Wij als gemeenschap, wij als individuele gelovigen?
Hebben wij zelf ook niet wat weg van een terroristenhol? Zitten wij zelf ook niet vol met geweld, onrecht en verkeerde verlangens? En als Jezus zegt:
25Wanneer je staat te ?bidden? en je hebt een ander iets te verwijten, ?vergeef? hem dan, opdat ook jullie Vader in de hemel jullie je misstappen ?vergeeft.’
Lukt het ons dan om de ander die ons iets heeft aangedaan te vergeven? Jezus zet het op scherp. Alleen als jij de ander vergeeft, kan God ook jou vergeven. Zoals we elke week ook bidden: Vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren. Het een kan niet zonder het ander.
En zijn wij een huis van gebed voor alle volken? Kan echt iedereen die hier binnenkomt hier een thuis vinden? Of kijken we toch eerst naar huidskleur, afkomst, leeftijd, of al die andere dingen die voor God totaal onbelangrijk zijn?
Dat wij een tempel zijn, dus in ieder geval niet iets dat wij bereikt hebben omdat wij zo goed leven. Het is iets wat God ons toekent. Wij kunnen alleen een tempel zijn als we ons keer op keer laten vullen met de Heilige Geest. Wij kunnen de hemel op aarde alleen vertegenwoordigen, als we onszelf telkens laten vullen met het goede van God.
De tempel is niet meer nodig, in Jezus breekt een nieuwe tijd aan. In Hem wordt God weer koning, in Hem keert God terug naar de wereld. Hij roept ons om als een tempel te zijn, als gemeenschap en als individu. Elkaar vergeven, ons laten vernieuwen, bouwen aan een gemeenschap waar mensen Gods liefde kunnen ervaren. Jezus heeft hoge verwachtingen van ons. Maar Hij is dan ook tot het uiterste gegaan om ons tot een tempel te maken. Amen.