bij Lucas 24:13-35, sermon in English below
Leerlingen van Jezus, gasten met ons,
Het is het eind van de middag. Twee mensen lopen van de stad Jeruzalem naar het dorpje Emmaüs. Een wandeling van een kilometer of twaalf. Twee mensen. De ene heet Kleopas. De ander wordt hier niet bij name genoemd. Maar het is denk ik Maria, de vrouw van Kleopas. Zij wordt wel bij naam genoemd in het Evangelie van Johannes, als een van de vrouwen aan de voet van het kruis. Maria van Emmaüs, de vrouw van Kleopas. Het zou zo maar kunnen.
Maria en Kleopas zijn in rouw. Ze zijn iemand verloren die hen heel dierbaar was. Jezus van Nazareth. Ze waren zijn leerlingen. Ze waren zijn vrienden. Hij was hun hoop. De hoop dat God Israël zou bevrijden. Bevrijden uit de slavernij van de Romeinse bezetter. Bevrijden uit de slavernij van de zonde. Ze geloofden dat God door Jezus heen, de hemel op aarde zou brengen, het Koninkrijk van God.
Maar hun hoop is gestorven. Gestorven aan een kruis. Het kruis: het teken dat macht sterker is dan liefde. Dat dood sterker is dan leven. Dat de Romeinse keizer sterker is dan de God van Israël. Dat de harde krachten het winnen van de zachte krachten.
En in hun rouw is verwarring ontstaan. Sommige vrouwen beweren dat het graf leeg is, en dat ze engelen hebben gezien die vertelden dat Hij leeft. Een paar mannen zijn gaan kijken.
Het lijkt een typisch geval van ontkenning bij rouw. Soms is iets dat gebeurt in je leven zo heftig, dat je doorleeft alsof het niet gebeurd is. Je ziel kan het nog niet aan.
En in die verwarring, zijn Maria en Kleopas weer op weg naar huis. Misschien trekken ze het niet langer, al die verschillende emoties en al die verschillende mensen die op verschillende manieren rouwen. Al die verschillende ervaringen en meningen. Ze willen even samen zijn. En zo’n wandeling is dan een goede manier om het er samen over te hebben.
Maar dan verschijnt een derde persoon in het verhaal. En Hij begint zich ook nog in het gesprek te mengen.
17‘Waar lopen jullie toch over te praten?’
Ze hebben niet door dat het de opgestane Heer Jezus zelf is. Misschien omdat het zo onvoorstelbaar is. Dat het niet tot ze door kan dringen. Hun blik werd vertroebeld. Maar misschien komt ook dat door de rouw. Hun zicht was beperkt door de tranen in hun ogen. Als je rouw draagt, is je ziel tot op zekere hoogte geblesseerd. Je wordt in beslag genomen door iets dat al het andere minder belangrijk maakt.
Kleopas antwoordt:
18‘Bent U dan de enige vreemdeling in Jeruzalem die niet weet wat daar deze dagen gebeurd is?’
En dat zegt Kleopas dus tegen de enige mens die wél echt weet wat er in Jeruzalem is gebeurd. Jezus moet hier vast zijn best doen om een glimlach te onderdrukken.
En Hij zou hier kunnen gaan vertellen over wie Hij is en dat Hij is opgestaan uit de dood. Dat ze niet meer verdrietig hoeven te zijn.
Maar dat is niet hoe God werkt. Hij dendert niet over onze emoties heen.
19Jezus vroeg hun: ‘Wat dan?’
Het is een open vraag is. Een uitnodiging om te vertellen. Als Goede Herder, als goede pastor, nodigt Jezus hen uit om te delen wat hen zo bezig houdt.
En op die uitnodigende vraag vertellen Maria en Kleopas wat er volgens hen allemaal gebeurd is en wat ze hebben ervaren.
En Jezus. Hij luistert. Het is fijn als er iemand luistert als je rouwt. Als iemand echt luistert. Natuurlijk is het fijn om te delen met iemand die net als jij rouwt. Iemand die hetzelfde verdriet voelt. Maar het is ook fijn om het te delen met iemand die echt open kan staan om naar jouw verhaal te luisteren zoals jij het beleeft. Dat kan een vriend zijn, een ouderling, een dominee.
Maar er is één iemand in staat om altijd volmaakt naar jou te luisteren. God. Deel je pijn en verdriet met Hem. Met een lied. Een gebed. Met een brief. Woorden van jezelf of van een ander. Zijn Naam is: ‘ik ben erbij’. Hij luistert, verborgen aanwezig. Zoals Jezus luistert naar het verdriet van de Emmaüsgangers.
En na het luisteren volgt een bemoediging. Maar die begint met een correctie:
25Toen zei Hij tegen hen: ‘Hebben jullie dan zo weinig verstand en zijn jullie zo traag van begrip dat jullie niet geloven in alles wat de profeten gezegd hebben? 26Moest de messias al dat lijden niet ondergaan om zijn glorie binnen te gaan?’ 27Daarna verklaarde Hij hun wat er in al de Schriften over Hem geschreven stond, en Hij begon bij Mozes en de Profeten.
De Emmaüsgangers lijken er zoals velen in hun tijd en onze tijd van overtuigd dat God er vooral is om het lijden te voorkomen. Hij moet ons beschermen en het lijden wegnemen. Maar Jezus heeft een andere boodschap: het was noodzakelijk dat de Messias zou lijden om zijn glorie in te kunnen gaan. Juist in Zijn lijden komt Jezus dichtbij ons. Ons verdriet is Zijn verdriet. Onze pijn is Zijn pijn. Onze confrontatie met de dood, is Zijn confrontatie met de dood. Onze zonde, werd Zijn zonde.
Wij denken wel eens: waar is God als ik lijd? Waar is God als ik rouw? Waar is God als het lijden in de wereld tenhemelschreiend is? Hij is juist daar. Hij is er in het lijden. Hij is er in het verdriet. De wonden in zijn handen raken aan de wonden in onze ziel, de wonden in onze wereld. Als onze ziel gewond is, juist dan is God dichtbij. Al lijkt Hij juist dan soms zo ver weg.
Psalm 88
5. Waarom, o HEER, verstoot U mij?
Ik roep en zoek U elke morgen,
maar U houdt zich voor mij verborgen.
Vraag God om juist in het duister nabij te zijn.
Dat is wat de Emmaüsgangers doen.
28Ze naderden het dorp waarheen ze op weg waren. Jezus deed alsof Hij verder wilde reizen. 29Maar ze drongen er sterk bij Hem op aan om dat niet te doen en zeiden: ‘Blijf bij ons, want het is bijna avond en de dag loopt ten einde.’
Dat is een aanbod van gastvrijheid. Het wordt donker, buiten is het niet meer veilig, blijf toch bij ons. Maar het is veel meer dan dat. Het is een gebed: Blijf mij nabij, wanneer het duister daalt. De nacht valt in, waarin geen licht meer straalt. Andere helpers, Heer, ontvallen mij. Der hulpelozen hulp, wees mij nabij.
De nacht van de dood is de nacht van beproeving en van angst, de nacht van twijfel en aanvechting. De nacht van de strenge, bittere dood. Doodgaan doen we allemaal alleen. Het is fijn als iemand je hand vasthoudt als het zover komt. Maar niemand kan die grens met je oversteken. Alle helpers ontvallen je.
Alle helpers, behalve God. Hij is in Jezus die grens van de dood al overgestoken. Hij is er bij aan deze zijde, aan gene zijde, en onderweg. Op de grens van aarde en hemel.
Jezus blijft Kleopas en Maria nabij, en gaat met hen mee naar huis. Ze gaan aan tafel. Maar Jezus neemt de rol van gastheer op zich. Hij breekt het brood, Hij spreekt de zegening uit.
Hemel en aarde raken elkaar voor de Emmaüsgangers, als Jezus het brood breekt. Het is een gebaar dat Jezus vele malen heeft gemaakt, te midden van zijn leerlingen. Het is het gebaar van de Maaltijd van de Heer, het Avondmaal. In het breken van het brood, raakt de hemel de aarde.
En op dat moment gaan de ogen van de Emmaüsgangers open. Op dat moment ervaren ze opeens Gods nabijheid. Jezus was er al die tijd al bij. Maar voor hun gevoel was Hij ver weg, was de hemel gesloten. Maar hier, in het breken van het brood, ervaren ze wat al die tijd al zo was.
Dat zegt iets over het sacrament dat we zo gaan vieren. Het Heilig Avondmaal. Jezus is de Gastheer. In brood en wijn komt Hij tot ons. Het is intiem. Hier kunnen wij Zijn liefde voelen en ervaren. En zelfs als wij het niet ervaren: in brood en wijn is Hij met ons. In het breken van het brood, gaan wij open voor al het goede dat Hij ons wil geven.
Het zegt iets over het donker in ons leven. Als je rouw draagt, als je depressief bent, als je leven vol is van stress, zorgen, drukte. Vaak lijkt God dan zo ver weg. Dan ben je het donker niet in staat om het licht te zien. Maar het licht is er wel. God is erbij. Vaak heb je dan juist een ander nodig om het licht in je leven te herkennen en aan te wijzen.
Juist ook als de duisternis toeslaat, blijven we zeggen dat God goed is. We blijven God danken, God zegenen, net als Jezus. We zeggen God dank voor al het goede in de schepping. En die lichtpuntjes zijn vooruitwijzingen, voorproefjes van de ultieme hoop.
De ultieme hoop zit hem in die woorden die de leerlingen met elkaar delen:
34De Heer is werkelijk uit de dood opgewekt!
Jezus is opgewekt uit de dood. De dood is niet het einde. De dood is overwonnen. De dood kon zijn macht over Hem niet behouden. Jezus is de eerste die is opgestaan uit de dood. Wie leeft in Christus, sterft in Christus, blijft in Christus. En zal opstaan net als Christus. Dat is wat we verwachten. Op de jongste dag keert Jezus terug. Dan zal de aarde worden vernieuwd. De dood zal verdwijnen. Tranen worden afgewist. Met het kwaad wordt definitief afgerekend.
Kanker, hartfalen, onrecht, oorlog, geweld, alle ziektes en lijden behoren tot het verleden. We zullen onze geliefden in Christus terugzien. En voor altijd bij Hem zijn, op de vernieuwde aarde waar het is als de hemel. En God zal voor altijd bij ons wonen. Voor altijd zichtbaar en tastbaar aanwezig. Dat is de ultieme hoop.
God is bij ons. In ons lijden en verdriet, en in onze dankbaarheid. En wij zijn op weg naar een wereld waar wij voor altijd mogen proeven van zijn liefde. Want de Heer is waarlijk opgestaan. Halleluja. Amen.
Disciples of Jesus, guests with us,
It is late afternoon. Two people walk from the city of Jerusalem to the village of Emmaus. A walk of about twelve kilometers. Two people. One is called Cleopas. The other is not mentioned by name here. But I think it is Mary, Cleopas’s wife. She is mentioned by name in the Gospel of John, as one of the women at the foot of the cross. Mary of Emmaus, Cleopas’s wife. It could be.
Mary and Cleopas are in mourning. They have lost someone very dear to them. Jesus of Nazareth. They were his students. They were his friends. He was their hope. The hope that God would deliver Israel. Liberation from the slavery of the Roman occupier. Free from the bondage of sin. They believed that through Jesus, God would bring heaven to earth, the Kingdom of God.
But their hope has died. Died on a cross. The cross: the sign that power is stronger than love. That death is stronger than life. That the Roman Emperor is stronger than the God of Israel. That the hard forces win over the soft forces.
And in their mourning confusion has arisen. Some women claim that the tomb is empty, and that they have seen angels telling that He is alive. A few men went to have a look.
It seems like a typical case of denial in mourning. Sometimes something that happens in your life is so intense that you live on as if it never happened. Your soul can’t handle it yet.
And in that confusion, Mary and Cleopas are on their way home again. Maybe they can’t take it any longer, all those different emotions and all those different people grieving in different ways. All those different experiences and opinions. They want to spend some time together. And such a walk is a good way to talk about it together.
But then a third person appears in the story. And He’s starting to get involved in the conversation, too.
17“What are you talking about?”
They do not realize that it is the risen Lord Jesus Himself. Maybe because it’s so unimaginable. That it can’t get through to them. Their vision became clouded. But maybe that’s also because of the mourning. Their vision was limited by the tears in their eyes. When you wear mourning, your soul is injured to some degree. You become preoccupied with something that makes everything else less important.
Kleopas answers:
18“Are you the only stranger in Jerusalem who does not know what has happened there these days?”
And that’s what Cleopas says to the only person who really knows what happened in Jerusalem. Jesus must be doing his best here to suppress a smile.
And He could go here telling about who He is and that He’s raised from the dead. That they don’t have to be sad anymore.
But that’s not how God works. He doesn’t rumble over our emotions.
19Jesus asked them, “Then what?”
It’s an open question. An invitation to tell. As a Good Shepherd, as a good pastor, Jesus invites them to share what concerns them.
And to that inviting question, Maria and Cleopas tell what they think has happened and what they experienced.
And Jesus. He listens. It’s nice to have someone listen when you’re grieving. If someone really listens. Of course it’s nice to share with someone who is grieving just like you. Someone who feels the same sadness. But it’s also nice to share it with someone who can really be open to listen to your story as you experience it. That could be a friend, an elder, a pastor.
But there is one person who can always listen to you perfectly. God. Share your pain and sorrow with Him. With a song. A prayer. With a letter. Words from yourself or from someone else. His Name is: ‘I’m there’. He listens, hidden present. Like Jesus listens to the sorrow of the Emmaus.
And after listening comes an encouragement. But it starts with a correction:
25Then he said to them, “Have you so little understanding and so slow of understanding that you do not believe in all that the prophets have said? 26 Didn’t the Messiah have to suffer all these things in order to enter His glory?” 27Then He explained to them what was written about Him in all the scriptures, beginning with Moses and the Prophets.
Like many in their time and ours, the Emmaus people seem convinced that God is mainly there to prevent suffering. He must protect us and take away the suffering. But Jesus has another message: It was necessary for the Messiah to suffer in order to enter His glory. It is precisely in His suffering that Jesus comes close to us. Our sorrow is His sorrow. Our pain is His pain. Our confrontation with death is His confrontation with death. Our sin became His sin.
We sometimes think: where is God when I suffer? Where is God when I mourn? Where is God when the suffering in the world is horrifying? He’s right there. He is there in the
suffering. He is there in sorrow. The wounds in his hands touch the wounds in our souls, the wounds in our world. When our soul is wounded, then God is near. Even though He sometimes seems so far away.
Psalm 88
5. Why, O LORD, do You cast me off?
I call and seek you every morning,
but you hide from me.
Ask God to be near in the dark.
That’s what the Emmaus people do.
28They approached the village to which they were going. Jesus pretended to travel further. 29But they strongly urged Him not to do this, saying, “Stay with us, for it is nearly evening and the day is coming to an end.”
That is an offer of hospitality. It’s getting dark, it’s no longer safe outside, stay with us. But it is much more than that. It is a prayer: Stay near to me when the darkness descends. Night falls, in which no more light shines. Other helpers, Lord, fail me. Of the helpless help, be near to me.
The night of death is the night of trial and fear, the night of doubt and affliction. The night of the stern, bitter death. We all die alone. It’s nice to have someone hold your hand when the time comes. But no one can cross that line with you. You miss all the helpers.
All helpers except God. He has already crossed that line of death in Jesus. He is there on this side, on the other side, and on the way. On the border of earth and sky.
Jesus stays close to Cleopas and Mary, and goes home with them. They go to the table. But Jesus takes on the role of host. He breaks the bread, He pronounces the blessing.
Heaven and earth touch for the Emmaus, when Jesus breaks the bread. It is a gesture that Jesus made many times in the midst of his disciples. It is the gesture of the Lord’s Supper, the Lord’s Supper. In the breaking of bread, heaven touches the earth.
And at that moment the eyes of the Emmaus travelers open. At that moment they suddenly experience God’s nearness. Jesus was there all along. But they felt He was far away, heaven was closed. But here, in the breaking of the bread, they experience what has been so all along.
That says something about the sacrament that we are about to celebrate. The Holy Supper. Jesus is the Host. He comes to us in bread and wine. It’s intimate. Here we can feel and experience His love. And even if we don’t experience it, in bread and wine He is with us. In the breaking of bread, we open to all the good that He wants to give us.
It says something about the dark in our lives. When you are grieving, when you are depressed, when your life is full of stress, worry, busyness. God often seems so far away. Then you are unable to see the light in the dark. But the light is there. God is there. Often you just need someone else to recognize and point out the light in your life.
Even when darkness strikes, we continue to say that God is good. We continue to thank God, bless God, just like Jesus. We give thanks to God for all the good in creation. And those bright spots are foreshadows, foretaste of the ultimate hope.
The ultimate hope lies in those words that the students share:
34The Lord has indeed been raised from the dead!
Jesus has been raised from the dead. Death is not the end. Death has been conquered. Death could not keep its power over Him. Jesus is the first to rise from the dead. He who lives in Christ, dies in Christ, abides in Christ. And will rise like Christ. That’s what we expect. On the last day, Jesus returns. Then the earth will be renewed. Death will disappear. Tears are wiped. Evil is finally settled.
Cancer, heart failure, injustice, war, violence, all diseases and suffering are a thing of the past. We will see our loved ones again in Christ. And be with Him forever, on the renewed earth where it is like heaven. And God will dwell with us forever. Forever visible and tangible. That is the ultimate hope.
God is with us. In our suffering and sorrow, and in our gratitude. And we are on our way to a world where we can taste his love forever. For the Lord has risen indeed. Hallelujah. Amen.