sermon in English below
Leerlingen van Jezus, gasten met ons,
Vorige week hebben we gelezen over de enorme ruzie tussen Paulus en Petrus. Petrus en andere Joodse christenen gingen apart eten van de heidense christenen. Heidense christenen werden onder druk gezet om echte Joden te worden en zich te houden aan de werken van de Thora: besnijdenis, voedselwetten en sabbat.
Paulus keert zich daartegen. Zijn punt is: de trouw van Jezus dat is wat ons tot één familie maakt. En ons geloof in Jezus dat daaruit volgt. Er is geen onderscheid tussen Joodse gelovigen en heidense gelovigen. We zijn één familie, niet door ons aan de wet te houden, maar door de trouw van Jezus. Jezus die ons allemaal heeft liefgehad en zichzelf heeft prijsgegeven aan het kruis.
Maar ja, waarom zouden de Galaten Paulus hierin volgen? Want twee van de drie grote steunpilaren van de christelijke kerk, Petrus en Jacobus, lijken er anders in te staan. En zoals ik in de eerste preek al vertelde was het ook in de samenleving veel veiliger om je als christen te gedragen als een Jood. Om je aan de werken van de Thora te houden. Dan hoorde je duidelijk bij het Joodse geloof. En Joden hadden een uitzondering gekregen en hoefden niet mee te doen in de Romeinse religie. Christenen die zich niet als Joden gedroegen, maakten een grote kans om te worden vervolgt. Door de Romeinse overheid, of door hun Romeinse buren.
Dus Paulus kan het wel mooi zeggen, maar hij heeft twee van de grootste christelijke steunpilaren tegen zich. En zijn visie brengt de kerk maatschappelijk in grote problemen. Dus waarom zouden de Galaten hem volgen?
Paulus belangrijkste verdediging is Het Grote Verhaal van de Bijbel. En natuurlijk speelt de Thora een rol in dat verhaal. Maar Paulus steekt de spade een stuk dieper. Hij gaat terug naar het begin van het volk Israël. Hij gaat terug naar de roeping van Abraham.
Genesis 12
1De HEER zei tegen Abram: ‘Trek weg uit je land, verlaat je familie, verlaat ook je naaste verwanten, en ga naar het land dat Ik je zal wijzen. 2Ik zal je tot een groot volk maken, Ik zal je zegenen, je naam veel aanzien geven, een bron van zegen zul je zijn. 3Ik zal zegenen wie jou zegenen, wie jou vervloekt, zal Ik vervloeken. In jou zullen alle volken op aarde gezegend worden.
Genesis 15
5Daarop leidde God Abram naar buiten. ‘Kijk eens naar de hemel,’ zei Hij, ‘en tel de sterren, als je dat kunt.’ En Hij verzekerde hem: ‘Zo zal het ook zijn met jouw nakomelingen.’ 6Abram vertrouwde op de HEER en deze rekende hem dit toe als rechtvaardigheid.
Voordat God de Thora, de wet, via Mozes gaf aan het volk Israël. Eeuwen daarvoor deed Hij een belofte aan Abraham. Ik maak jou tot een groot volk. En door dat volk heen zullen alle andere volken gezegend worden.
En Abraham vertrouwt God. Hij vertrouwt op de belofte die God Hem en zijn familie doet. Dat is geloof, zegt Paulus. Dat is een soort voor-evangelie.
Abraham vertrouwt op God. Maar er zijn ook genoeg momenten dat Abraham en Sara hun vertrouwen verliezen. Ze komen met een alternatief plan om via hun slavin Hagar een nakomeling te krijgen. Want het duurt allemaal wel erg lang. Maar ondanks de ontrouw van Abraham, blijft God trouw aan zijn belofte. En Hij sluit een verbond met Abraham. Hij belooft dat zijn nakomelingen zo talrijk zullen zijn als de sterren.
Of eigenlijk, zegt Paulus, Hij belooft het aan zijn nakomeling, enkelvoud. Het Griekse woord dat daar staat is sperma. Nou dat woord kennen we natuurlijk wel. Gods doet een belofte aan Abraham en zijn sperma. Aan Abraham en wie uit hem voortkomt, zijn familie.
Waarom vindt Paulus dit zo belangrijk? Nou, de belofte geldt voor één familie van Abraham. Er zijn niet twee families van Abraham. Gods belofte geldt dus niet voor een Joodse familie en een heidense familie. Er is maar één familie van Abraham, in Christus, dé nakomeling van Abraham. God heeft Abraham één familie beloofd, en die is in Christus.
Het Grote Verhaal van God met Israël begint met een belofte. Één familie van Abraham. Maar later komt de wet, de Thora? Maar zit die Thora de belofte niet in de weg? Want een groot deel van de 613 regels in de Thora zijn juist bedoeld om onderscheid te maken tussen Israël en de andere volken. Om de families uit elkaar te houden.
Sommige regels zijn voor iedereen toepasbaar: heb je naaste lief als je zelf. Dat is een prachtige regel voor iedereen. Maar veel van de wetten maken onderscheid. Israëlieten mogen geen heidense goden aanbidden, geen beelden maken. Ze mogen niet trouwen met heidenen. Ze moeten de sabbat houden. Ze mogen allerlei dingen niet eten. Al die regels zorgen er in praktijk voor dat Israël afgescheiden wordt van andere volken. Dat er een muur om hen heen komt te staan. Dat is toch niet handig, als er één familie van Abraham moet komen? Één familie van Joden en niet-Joden?
Paulus zegt: de wet kwam pas veel later, via een bemiddelaar, Mozes. En de wet had een tijdelijk doel. Paulus vergelijkt het met een paidagoog. Dat was een oppas-slaaf die rijke families hadden om op de kinderen te passen. Die slaaf had je alleen nodig als de kinderen klein waren. Volwassen mensen laat je niet in de gaten houden door een oppas.
Je zou dit kunnen vergelijken met een ruimtereis. Om in de ruimte te komen heb je raketten nodig. Die helpen het ruimteschip om aan de zwaartekracht van de aarde te ontsnappen. Maar als het ruimteschip in de ruimte is, zijn de raketten niet meer nodig. Ze worden afgekoppeld en keren terug naar de aarde. Die raketten zijn niet bedoeld voor de ruimte. Ze zijn niet geschikt om mee te nemen naar de maan.
Zo is het ook met de Thora, zegt Paulus. Die had als oppasser, als raket, een doel voor een bepaalde tijd en plaats. Om Israël tussen de bevrijding uit de slavernij in Egypte en de komst van de Messias, zo goed mogelijk te laten functioneren, als licht voor de volken. Om te voorkomen dat Israël afgoden zou gaan aanbidden, en daarmee haar licht zou laten doven.
Maar in praktijk is het verhaal van Israël een verhaal van ups en downs. Terwijl Mozes op de berg de wet van God ontving, waren de Israëlieten beneden al bezig om een gouden kalf te maken, om dat te aanbidden als de God die hen uit Egypte had bevrijdt.
En aan het eind van Mozes leven, op de grens van het beloofde land, waarschuwt hij Israël. Ze moeten zich houden aan de Thora, dan zal God hen zegenen en zullen ze leven. Maar als ze zich niet zouden houden aan de Thora, dan zullen ze Gods zegen verspelen. Ze zullen in grote problemen komen, en uiteindelijk als slaven, als ballingen uit het beloofde land worden weggevoerd. De vloek van de Thora zal over hen komen.
En in de tijd van Paulus geloofden veel Joden dat die vloek was nog steeds gaande was. Ze waren 500 jaar geleden teruggekeerd uit de ballingschap in Babylon. Maar eigenlijk waren ze nog steeds slaven van andere volken. Babyloniërs, Perzen, Grieken, Romeinen. Nog steeds waren anderen de baas in Israël, konden ze niet leven naar de wet, en was de tempel corrupt. De vloek was nog steeds gaande, ze waren bannelingen in eigen land.
Tot Jezus, zegt Paulus. Jezus heeft de vloek van de Thora, van de ballingschap, op zich genomen. Hij is gestorven aan een kruis. De meest vervloekte straf die je kunt krijgen. Een afschuwelijk marteling, een enorme vernedering.
Maar Jezus was onschuldig. En God heeft Hem nadat Hij zo was vernederd en alles had prijsgegeven, verhoogt. Toen Jezus opstond uit de dood, was het duidelijk dat Hij wel de Messias is. Hij is de Koning der Joden, de Zoon van God. In Hem keerde God zelf terug naar zijn volk, en is de ballingschap beëindigt.
En de Galaten hebben dat zelf ook ervaren schrijft Paulus. Ze hebben de Heilige Geest ontvangen. Per persoon is het ook weer verschillend hoe dat ging. De een sprak opeens in vreemde talen, de ander kreeg kracht om te bidden om genezing. Een volgende merkte niet zozeer verschil. Maar allemaal hebben ze de Heilige Geest ontvangen, toen gingen geloven in Jezus en werden gedoopt. En door die Heilige Geest woont Gods zelf in hen. De Geest is het bewijs dat de ballingschap voorbij is, want God woont weer bij zijn volk.
Dus waarom zou je dan weer terug willen naar vroeger? Terug naar de tijd van de ballingschap. Met de Thora als oppasser. Met de Thora als grensmuur tussen Joden en heidenen. Joodse en heidense christenen die apart van elkaar eten. Dat is alsof je bevrijdt bent als slaven in Egypte. Maar dat je dan toch over schouder kijkt en terugverlangt naar de ketenen.
De Thora is niet meer nodig als oppasser, als raket. We leven in vrijheid. In hoofdstuk 5 en 6 gaat Paulus van alles zeggen over hoe we als christenen moeten leven, en hij baseert zich daarbij op wijsheden uit de wet. Net zoals dat je als volwassene de lessen uit je opvoeding niet vergeet, maar wel je eigen weg moet gaan. De wet als oppasser, dat is niet meer nodig.
25Nu het geloof gekomen is, staan we niet langer onder toezicht, 26want door dit geloof bent u allen kinderen van God, in Christus Jezus. 27U allen die door de doop één met Christus bent geworden, hebt u met Christus omkleed. 28Er zijn geen Joden of Grieken meer, slaven of vrijen, mannen of vrouwen – u bent allen één in Christus Jezus. 29En omdat u Christus toebehoort, bent u nakomelingen van Abraham, erfgenamen volgens de belofte.
In Christus zijn wij één grote familie. Broers en zussen bij elkaar. Amen.
Disciples of Jesus, guests with us,
Last week we read about the huge quarrel between Paul and Peter. Peter and other Jewish Christians ate separately from the Gentile Christians. Gentile Christians were pressured to become true Jews and to abide by the works of the Torah: circumcision, food laws, and Sabbath.
Paul opposes this. His point is: the faithfulness of Jesus is what makes us one family. And our faith in Jesus that follows from that. There is no distinction between Jewish believers and Gentile believers. We are one family, not by keeping the law, but by the faithfulness of Jesus. Jesus who loved us all and gave himself up on the cross.
But then, why would the Galatians follow Paul in this? For two of the three great pillars of the Christian church, Peter and James, seem to stand differently. And as I mentioned in the first sermon, it was much safer in society to behave like a Jew as a Christian. To keep to the works of the Torah. Then you clearly belonged to the Jewish faith. And Jews had been given an exception and did not have to participate in the Roman religion. Christians who did not behave like Jews had a high chance of being persecuted. By the Roman government, or by their Roman neighbors.
So Paul may say it nicely, but he has two of the greatest Christian pillars against him. And his vision brings the church into great social problems. So why would the Galatians follow him?
Paul’s main defense is The Great Story of the Bible. And of course the Torah plays a part in that story. But Paul digs the spade a lot deeper. He goes back to the beginning of the people of Israel. He goes back to the calling of Abraham.
Genesis 12
1The LORD said to Abram, “Go out of your land, forsake your kindred, and forsake your next of kin, and go to the land that I will show you.
2I will make you a great nation,
I will bless you, give your name great respect,
you will be a source of blessing.
3I will bless those who bless you,
whoever curses you, I will curse.
In you all the nations of the earth will be blessed.
Genesis 15
5Then God led Abram out. “Look to the heavens,” he said, “and count the stars if you can.” And he assured him, “So shall it be with your descendants.” 6Abram trusted in the LORD, and he imputed it to him as justice.
Before God gave the Torah, the law, to the people of Israel through Moses. Centuries before that, He made a promise to Abraham. I make you a great nation. And through that nation all other nations will be blessed.
And Abraham trusts God. He trusts in the promise God makes to Him and His family. That is faith, says Paul. That’s a kind of pre-gospel.
Abraham trusts in God. But there are also plenty of times when Abraham and Sarah lose faith. They come up with an alternative plan to have an offspring through their slave girl Hagar. Because it all takes a very long time. But despite Abraham’s unfaithfulness, God remains faithful to his promise. And He makes a covenant with Abraham. He promises that his descendants will be as numerous as the stars.
Or actually, says Paul, He promises it to his descendant, singular. The Greek word there is sperm. We know that word, of course. God makes a promise to Abraham and his sperm. To Abraham and whoever comes from him, his family.
Why does Paul think this is so important? Well, the promise is for one family of Abraham. There are not two families of Abraham. So God’s promise does not apply to a Jewish family and a Gentile family. There is only one family of Abraham, in Christ, the descendant of Abraham. God has promised Abraham one family, and it is in Christ.
The Great Story of God with Israel begins with a promise. One family of Abraham. But later comes the law, the Torah? But doesn’t that Torah get in the way of the promise? Because a large part of the 613 rules in the Torah are precisely intended to distinguish between Israel and the other nations. To keep the families apart.
Some rules are applicable to everyone: love your neighbor as yourself. That’s a wonderful rule for everyone. But many of the laws make distinctions. Israelites are not allowed to worship pagan gods, not to make images. They are not allowed to marry pagans. They must keep the Sabbath. They are not allowed to eat all kinds of things. All those rules in practice ensure that Israel is separated from other nations. That there will be a wall around them. Isn’t that useful if one family of Abraham has to come? One family of Jews and non-Jews?
Paul says: the law came much later, through a mediator, Moses. And the law had a temporary purpose. Paul compares it to a paidagogue. That was a nanny-slave who rich families had to look after the children. You only needed that slave when the children were small. Adult people don’t let a babysitter watch you.
You could compare this to a space journey. You need rockets to get into space. They help the spaceship to escape the gravity of the earth. But once the spaceship is in space, the rockets are no longer needed. They are disconnected and return to Earth. Those rockets aren’t meant for space. They are not suitable for taking to the moon.
So it is with the Torah, says Paul. As a keeper, as a rocket, it had a target for a certain time and place. To allow Israel to function as well as possible between the liberation from slavery in Egypt and the coming of the Messiah, as a light for the nations. To prevent Israel from worshiping idols, thereby extinguishing her light.
But in practice, the story of Israel is a story of ups and downs. While Moses was receiving the law from God on the mountain, the Israelites below were already making a golden calf to worship as the God who delivered them from Egypt.
And at the end of Moses’ life, on the border of the promised land, he warns Israel. They must abide by the Torah, then God will bless them and they will live. But if they do not keep the Torah, they will forfeit God’s blessing. They will be in big trouble, and eventually be taken as slaves, as exiles from the promised land. The curse of the Torah will come upon them.
And in Paul’s day, many Jews believed that curse was still going on. They had returned from captivity in Babylon 500 years ago. But actually they were still slaves of other peoples. Babylonians, Persians, Greeks, Romans. Still others ruled over Israel, they could not live by the law, and the temple was corrupt. The curse was still going on, they were exiles in their own country.
To Jesus, says Paul. Jesus took upon himself the curse of the Torah, of exile. He died on a cross. The most cursed punishment you can get. A horrible torture, a huge humiliation.
But Jesus was innocent. And God exalted Him after He was so humbled and forsaken all. When Jesus rose from the dead, it was clear that He is the Messiah. He is the King of the Jews, the Son of God. In Him God Himself returned to His people, and the captivity is ended.
And the Galatians experienced this themselves, writes Paul. They have received the Holy Spirit. It also differs from person to person. One suddenly spoke in foreign languages, the other gained strength to pray for healing. The next one didn’t notice much of a difference. But all of them received the Holy Spirit, then believed in Jesus and were baptized. And through that Holy Spirit, God Himself dwells in them. The Spirit is proof that the captivity is over, for God dwells with his people again.
So why would you want to go back to the past? Back to the time of exile. With the Torah as a sitter. With the Torah as a boundary wall between Jews and Gentiles. Jewish and Gentile Christians eating separately. That’s like being freed as slaves in Egypt. But that you still look over your shoulder and long for the chains.
The Torah is no longer needed as a keeper, as a rocket. We live in freedom. In chapters 5 and 6 Paul talks about how we should live as Christians, based on wisdom from the law. Just like that as an adult you do not forget the lessons from your upbringing, but you have to go your own way. The law as a babysitter, that is no longer necessary.
25Now that faith has come, we are no longer under supervision, 26for by this faith you are all children of God in Christ Jesus. 27 All of you who became one with Christ through baptism have clothed you with Christ. 28There are no more Jews or Greeks, slaves or free, men or women—you are all one in Christ Jesus. 29And because you belong to Christ, you are descendants of Abraham, heirs according to the promise.
In Christ we are one big family. Brothers and sisters together. Amen.