bij Galaten 1, sermon in English below
Leerlingen van Jezus, gasten met ons,
Paulus is een van de belangrijkste christelijke leiders ooit. En dat God juist hem heeft uitgekozen is heel bijzonder.
Paulus werd geboren in Tarsus. Een jaar of tien na de geboorte van Jezus. Tarsus was een belangrijke stad. Een stad midden in de Grieks-Romeinse cultuur, maar ook met een grote groep Joodse inwoners. Paulus hielp zijn vader in hun tenten productie bedrijf. Maar zijn ouders waren rijk genoeg om hem een hele goede opleiding te geven. Hij sprak niet alleen Aramees maar ook vloeiend Grieks. Hij kende de Griekse filosofen en hun standpunten. Maar hij was vooral opgeleid als kenner van de Joodse Bijbel. Hij had gestudeerd in Jeruzalem, bij de beroemde rabbi Gamaliël.
Zijn ouders hoorde bij de Farizeeën. En Paulus was van alle Farizeeërs misschien wel een van de meest overtuigde, de meest ijverige.
Farizeeën geloofden dat het belangrijk was om de Joodse wet strikt na te leven. Ook buiten de tempel, ook buiten Judea, moest je leven alsof je in de tempel zou zijn. Proberen helemaal rein te blijven. De wetten van de Thora werden door de Farizeeën verder uitgewerkt, zodat je in elke situatie wist hoe je rein kon blijven.
En omdat Israël in handen van de heidenen was, en omdat de meeste Joden in heidense steden leefden, was het vooral belangrijk om zo rein mogelijk te blijven in het contact met heidenen. Daarom was het heel belangrijk dat je je hield aan wat men noemde de ‘werken van de Thora’. De regels die Israël apart zetten van de heidenen. Besnijdenis, de voedselwetten, en de feestdagen zoals de sabbat.
Want, zo geloofden de Farizeeën: als Israël zich daaraan zou houden, dan zou het Koninkrijk van God aanbreken. Dan zou de nieuwe tijd beginnen. Dan zou God weer komen wonen in de tempel. Hij zou de heidenen verjagen, het recht herstellen, en koning zijn over zijn volk.
De Farizeeën waren zelf ook weer in stromingen verdeeld. De ene stroming, onder leiding van Paulus leermeester Gamaliël, geloofde dat je vooral zelf je best moest doen om je aan die regels te houden. Proberen anderen daarin mee te krijgen. Maar er was ook een stroming die vond dat je daarvoor geweld mocht gebruiken. Geweld tegen de Romeinen. Geweld tegen Joden die Gods plan in de weg zaten door zich niet af te zonderen van de heidenen. En Paulus was aanhanger van die meer gewelddadige stroming.
Daarom had Paulus ook zo’n gruwelijke hekel aan die volgelingen van Jezus van Nazareth. Zij mengden zich met heidenen, ze hielden zich niet aan de sabbat. Als zij in aantal zouden groeien, zou Gods plan nooit werkelijkheid worden. De komst van Gods nieuwe wereld zou worden uitgesteld. Paulus moest deze christenen stoppen. Daarom was hij erbij toen Stefanus als eerste christelijke martelaar werd gestenigd. Daarom ging Paulus op weg naar Damascus om de christenen daar op te pakken en af te voeren naar Jeruzalem.
Maar op die weg naar Damascus gebeurde iets heel bijzonders. De opgestane Heer Jezus onthulde zich aan Paulus. Paulus zag de opgestane Heer Jezus van aangezicht tot aangezicht. Een ontmoeting met God zelf die alles op z’n kop zette. Paulus leven werd 180 graden omgedraaid. Hij is nog steeds een briljante man. Hij is nog steeds een ijveraar voor zijn geloof. Maar nu niet langer de grootste tegenstander van Christus, maar de grootste verkondiger van Christus.
Alle christenen die het hoorde stonden verbaasd. En ze prezen God om zijn wonderlijke daden.
Wij voegen ons in dat koor van gelovigen die God prijzen met psalm 105.
Lied PS105:1,2,3 (DNP)
Paulus schrijft een brief aan de Galaten. Dus niet een brief aan Delfgauwenaars. Voordat we kijken wat wij er mee kunnen, moeten we eerst weten wat Paulus bedoelde in die tijd en die situatie.
Galatia lag in het Romeinse Rijk, in een streek in wat nu het zuiden van Turkije is. Vlakbij Tarsus waar Paulus was geboren. In dit gebied waren veel Romeinse kolonisten komen wonen. Het waren mannen die gevochten hadden in de burgeroorlog. Ze waren in dienst geweest van de winnaar van die oorlog, keizer Augustus. Het gebied was dus vol Romeinse cultuur en religie.
Door het gebied werd een nieuwe snelweg aangelegd. De Via Sebaste. Sebaste is de Griekse vertaling van Augustus. Het was dus de snelweg van Augustus. De keizer en de Romeinse cultuur waren hier heel duidelijk aanwezig. Op elke straathoek stond een tempel. Overal werden Rome en de keizer aanbeden. Alle inwoners van het gebied moesten mee in die cultuur. Ze moesten de Romeinse goden gaan aanbidden, de Romeinse keizer gehoorzamen.
Maar er was één volk dat dapper weerstand bleef bieden tegen die Romeinse cultuur en religie: de Joden. Julius Caesar, de pleegvader van Augustus had door dat het niet zou werken om de Joden te dwingen om mee te gaan in de Romeinse godsdienst.
Daarom kregen de Joden als enige volk een uitzondering. Zij hoefden niet de Romeinse goden te aanbidden, als ze maar voor de Romeinse keizer zouden bidden en offers zouden brengen in de tempel voor de keizer.
Voor hun Romeinse buren bleef dat altijd ongemakkelijk. Want religie was geen individuele keuze. Religio is het Latijnse woord voor verbinding. De goden moesten offers ontvangen. Door dat samen te doen werd je als burgers met elkaar verbonden. En als je daar niet aan meedeed, konden de goden boos worden. Een aardbeving, een hongersnood. Als de goden niet goed gediend werden, kreeg je rampspoed. Die Joden werden getolereerd, maar tandenknarsend.
En in die situatie trekt Paulus van stad naar stad. Ook in Galatia. Hij verkondigt aan Joden en Grieken dat Jezus de Messias is. Dat er een nieuwe tijd is aangebroken. Dat Joden en Grieken één familie vormen, in de Messias. Dat de Joodse wetten over besnijdenis, voedsel en feestdagen niet meer nodig zijn, omdat ze Joden en Grieken van elkaar verwijderen. En dat er één Heer is: Jezus. Één zoon van God. Dus niet Augustus en zijn opvolgers, maar Jezus is het begin van een nieuwe tijd van recht en vrede.
En dat is een revolutionaire boodschap. Onaanvaardbaar ook. Voor Romeinen: omdat het ingaat tegen het evangelie van Augustus: hij als zoon van de goddelijke Caesar, de heer van de wereld, brenger van recht en vrede. Een gekruisigde Jood als koning, het is belachelijke onzin! En gevaarlijke onzin bovendien, omdat het de goden van de Romeinse religio beledigt.
Maar ook onaanvaardbaar voor Joden. Want een gekruisigde Messias is een valse Messias. En als Joden en Grieken zich gaan mengen gaat het helemaal mis. Als de Joden de wetten van God zo loslaten zal God nooit terug komen om zijn volk te redden.
En die volgelingen van Jezus brengen de tolerantie door de Romeinen in gevaar. Want de godsdienstvrijheid voor Joden werkt alleen als het heel duidelijk is wie er bij het Joodse volk hoort. Als iedereen onderdeel kan worden van dat volk, wordt het één grote chaos. Dan snappen de Romeinen ook niet meer wie erbij hoort en wie niet. En voor je het weet wordt de godsdienstvrijheid voor alle Joden afgeschaft.
Daarom komen er Joodse christenen naar Galatia die orde op zaken stellen. Fantastisch dat heidenen ook in de God van Israël geloven. Maar dan moeten ze zich wel laten besnijden. Dan moeten zich houden aan de sabbat. Dan moeten ze zich houden aan de voedselwetten. Ze moeten zich houden aan de ‘werken van de Thora’. Dan moeten ze ook echt Joden worden.
En de brief aan de Galaten is Paulus’ reactie op die ontwikkeling. Nee, zegt Paulus. Nee, nee, nee. Dat is geen evangelie meer, maar een poging om iedereen tevreden te houden. Het evangelie is dat Jezus is opgewekt uit de dood. Hij is de Messias. Gods nieuwe wereld is begonnen in Jezus. Door Jezus is de ballingschap voorbij.
Hij heeft zichzelf gegeven voor onze zonden en ons bevrijdt uit deze door het kwaad beheerste wereld. Als je de heidenen oplegt dat ze zich aan de Joodse wet moeten houden, doe je alsof dat allemaal niet gebeurd is. Alsof zonden niet zijn vergeven. Alsof Jezus niet het begin is van een nieuwe wereld en een nieuwe tijd.
Daar gaat de Galatenbrief over. Daar gaan we onszelf de komende maanden in onderdompelen. Jezus is de vervulling van Gods plan met Israël. Hij is de Heer, de Messias, de redder, het begin van een nieuwe tijd, overeenkomstig de wil van onze God en Vader. Hem komt de eer toe tot in alle eeuwigheid. Amen.
Disciples of Jesus, guests with us,
Paul is one of the most important Christian leaders ever. And that God has chosen him precisely is very special.
Paul was born in Tarsus. About ten years after the birth of Jesus. Tarsus was an important city. A city in the middle of Greco-Roman culture, but also with a large group of Jewish inhabitants. Paul helped his father in their tent manufacturing business. But his parents were rich enough to give him a very good education. He spoke not only Aramaic but also Greek fluently. He knew the Greek philosophers and their views. But he was primarily trained as an expert on the Jewish Bible. He had studied in Jerusalem with the famous Rabbi Gamaliel.
His parents belonged to the Pharisees. And of all the Pharisees, Paul was perhaps one of the most convinced, the most zealous.
Pharisees believed it was important to strictly observe Jewish law. Also outside the temple, also outside Judea, you had to live as if you were in the temple. Try to stay completely clean. The laws of the Torah were further elaborated by the Pharisees so that you knew how to stay clean in every situation.
And because Israel was in the hands of the Gentiles, and because most of the Jews lived in Gentile cities, it was especially important to stay as pure as possible in dealing with Gentiles. That is why it was very important that you adhere to what were called the ‘works of the Torah’. The rules that set Israel apart from the Gentiles. Circumcision, the dietary laws, and the holidays such as the Sabbath.
For, the Pharisees believed, if Israel would abide by it, the kingdom of God would come. Then the new time would begin. Then God would come to dwell in the temple again. He would drive out the nations, restore justice, and be king over his people.
The Pharisees themselves were again divided into factions. One movement, led by Paul’s teacher Gamaliel, believed that you should do your best to keep to those rules. Try to get others to join in. But there was also a movement that thought that you could use violence for that. Violence against the Romans. Violence against Jews who got in the way of God’s plan by not separating from the Gentiles. And Paul was a supporter of that more violent movement.
That is why Paul hated those followers of Jesus of Nazareth so horribly. They mixed with heathens, they did not keep the Sabbath. If they grew in number, God’s plan would never materialize. The coming of God’s new world would be delayed. Paul had to stop these Christians. That is why he was there when Stephen was stoned as the first Christian martyr. So Paul went to Damascus to pick up the Christians there and take them to Jerusalem.
But something very special happened on that road to Damascus. The risen Lord Jesus revealed Himself to Paul. Paul saw the risen Lord Jesus face to face. An encounter with God Himself who turned everything upside down. Paul’s life was turned 180 degrees. He is still a brilliant man. He is still a zealot for his faith. But now no longer Christ’s greatest adversary, but Christ’s greatest proclaimer.
All the Christians who heard it were amazed. And they praised God for his wondrous deeds.
We join that chorus of believers praising God with Psalm 105.
Song PS105:1,2,3 (DNP)
Paul writes a letter to the Galatians. So not a letter to Delfgauwenaars. Before we see what we can do with it, we must first know what Paul meant in that time and that situation.
Galatia was in the Roman Empire, in a region in what is now southern Turkey. Near Tarsus where Paul was born. Many Roman settlers had come to live in this area. They were men who had fought in the Civil War. They had been in the service of the winner of that war, Emperor Augustus. The area was thus full of Roman culture and religion.
A new highway was built through the area. The Via Sebaste. Sebaste is the Greek translation of Augustus. So it was the highway of Augustus. The emperor and Roman culture were very much present here. There was a temple on every street corner. Everywhere Rome and the emperor were worshipped. All inhabitants of the area had to participate in that culture. They had to worship the Roman gods, obey the Roman emperor.
But there was one people who bravely continued to resist that Roman culture and religion: the Jews. Julius Caesar, Augustus’ foster father, realized that forcing the Jews to follow the Roman religion would not work.
That is why the Jews were the only people to receive an exception. They did not have to worship the Roman gods, as long as they prayed for the Roman emperor and offered sacrifices in the temple for the emperor.
For their Roman neighbours it was always uncomfortable. Because religion was not an individual choice. Religio is the Latin word for connection. The gods had to receive sacrifices. By doing that together you became connected as citizens. And if you didn’t participate, the gods could get angry. An earthquake, a famine. If the gods were not well served, disaster would be yours. Those Jews were tolerated, but gritted their teeth.
And in that situation Paul moves from city to city. Also in Galatia. He proclaims to Jews and Greeks that Jesus is the Messiah. That a new time has arrived. That Jews and Greeks form one family, in the Messiah. That the Jewish laws about circumcision, food and holidays are no longer necessary, because they separate Jews and Greeks from each other. And that there is one Lord: Jesus. One son of God. So not Augustus and his successors, but Jesus is the beginning of a new time of justice and peace.
And that is a revolutionary message. Unacceptable too. For Romans: because it goes against the gospel of Augustus: he as son of the divine Caesar, lord of the world, bringer of justice and peace. A crucified Jew as king, it’s ridiculous nonsense! And dangerous nonsense besides, because it offends the gods of the Roman religion.
But also unacceptable for Jews. For a crucified Messiah is a false Messiah. And when Jews and Greeks start mixing things go wrong. If the Jews let go of the laws of God like this, God will never come back to save his people.
And those followers of Jesus are endangering tolerance by the Romans. Because religious freedom for Jews only works if it is very clear who belongs to the Jewish people. If everyone can become part of that nation, it will become one big chaos. Then the Romans no longer understand who belongs and who doesn’t. And before you know it, religious freedom for all Jews will be abolished.
That is why Jewish Christians come to Galatia to put things in order. It’s fantastic that pagans also believe in the God of Israel. But then they have to be circumcised. Then must observe the Sabbath. Then they have to abide by the food laws. They must abide by the ‘works of the Torah’. Then they really have to become Jews.
And the letter to the Galatians is Paul’s response to that development. No, says Paul. No no no. That is no longer a gospel, but an attempt to please everyone. The gospel is that Jesus was raised from the dead. He is the Messiah. God’s new world has begun in Jesus. Because of Jesus the exile is over.
He gave himself for our sins and delivered us from this evil-ridden world. If you force the Gentiles to abide by Jewish law, you are pretending none of that happened. As if sins have not been forgiven. As if Jesus is not the beginning of a new world and a new time.
That is what the Galatians letter is about. We will immerse ourselves in that in the coming months. Jesus is the fulfillment of God’s plan for Israel. He is the Lord, the Messiah, the savior, the beginning of a new age, according to the will of our God and Father. To Him belongs the glory for all eternity. Amen.