bij 1 Petrus 3:1-8, sermon in English below
Leerlingen van Jezus, gasten met ons,
Ik begin met een paar uitspraken:
Tussen mannelijk en vrouwelijk is de natuurlijke verhouding dat het eerste sterker is en regerend, het tweede zwakker en ondergeschikt.
Vandaar dat we heel in het algemeen moeten toepassen wat een dichter heeft gezegd van vrouwen: “stilzwijgen siert een vrouw”.
Een vrouwtje is als het ware een misvormd mannetje.
Het zijn uitspraken van Aristoteles (+- 350 voor Christus)
Dat is hoe er in de Grieks Romeinse wereld werd gedacht over vrouwen. Dat is dus hoe vrouwen worden gezien in de provincie Asia, nu Turkije. In de wereld van de kerken waar Petrus aan schrijft.
En als je een beetje knipt en plakt lijkt Petrus het best eens met Aristoteles:
Tussen mannelijk en vrouwelijk is de natuurlijke verhouding dat het eerste sterker is en regerend, het tweede zwakker en ondergeschikt.
met uw vrouw, die kwetsbaarder is dan u
Vandaar dat we heel in het algemeen moeten toepassen wat een dichter heeft gezegd van vrouwen: “stilzwijgen siert een vrouw”.
3Uw schoonheid moet niet gelegen zijn in uiterlijkheden, … 4maar in wat verborgen ligt in uw hart, in een zacht en stil gemoed.
Een vrouwtje is als het ware een misvormd mannetje.
….
Maar Petrus schrijft nog veel meer. Met een andere toon. En dat heeft hij niet zelf bedacht, dat heeft hij geleerd van Jezus. Jezus die vrouwen precies hetzelfde behandelde als mannen. Hij ging met ze in gesprek, ook 1-op-1. Hij liet zich in het openbaar aanraken door vrouwen. Hij nam Maria van Bethanië aan als zijn leerling.
Niet voor niks waren vrouwen de eerste getuigen van de opstanding van Jezus. En niet voor niks was Maria van Magdela de eerste apostel. In de vroege kerk waren vrouwen belangrijke leiders zoals te lezen is in de Romeinenbrief: Febe, Prisca, Junia, Tryfena, Tryfosa, Persis. En vele anderen.
Dus Jezus behandelde vrouwen hetzelfde als mannen. En in de vroege kerk waren vrouwelijke leiders heel gewoon. Hoe kan het dan dat Petrus ook dingen schrijft die lijken op die woorden van Aristoteles?
Voor een deel komt dat omdat Petrus schrijft aan christenen die in een hele moeilijke situatie zitten. Ze zijn asielzoekers, vreemdelingen. Een hele kleine minderheid in een vijandige omgeving. En Petrus heeft specifiek oog voor gelovige vrouwen die getrouwd zijn met een niet gelovige man. Zij hebben het echt heel moeilijk.
Want in de Romeinse samenleving was de man de baas in het gezin. De vrouw had maar heel weinig rechten. Religie was geen persoonlijke keuze. De man was degene die bepaalde welke goden werden aanbeden. Een vrouw die in Jezus ging geloven was een grote bedreiging voor haar niet gelovige man.
Een vrouw hebben die in Jezus geloofd, betekent dat de buren schande over je spreken. Het betekent dat je vrouw niet meer met je mee gaat naar alle feesten in de stad of dorp. Het betekent dat je vrouw zonder jou geheime bijeenkomsten gaat bezoeken. Dat is allemaal ongehoord, opstandig. Als je vrouw dat soort dingen doet is het voor Romeinse mannen heel gewoon om je vrouw op te sluiten, te slaan of van haar te scheiden.
In die situatie schrijft Petrus: vrouwen, erken het gezag van je man. Natuurlijk ben je in Christus gelijk, er is geen onderscheid. De vloek van de zondeval, dat vrouwen hun mannen begeren en mannen over hun vrouwen heersen, die vloek is door Jezus verbroken. De nieuwe schepping is begonnen!
Maar als je man dat niet geloofd, werkt het nu het beste om je aan hem te onderwerpen. Doe het goede, laat je geen angst aanjagen. Geef je man het respect dat hem in deze maatschappij wordt toegekend. En door het goede te doen is er een kans dat hij tot inkeer komt en ook in Jezus gaat geloven, omdat hij ziet wat geloven met jou doet.
En voor alle getrouwde vrouwen, of ze nu getrouwd zijn met een christen of een heiden, geldt: geef je man het respect dat hem toekomt.
En dat geldt voor iedereen. In het vorige hoofdstuk lazen we:
217Houd iedereen in ere, heb uw broeders en zusters lief, heb ontzag voor God en eerbiedig de keizer.
Respect voor iedereen. Iedereen op het niveau dat hem of haar toekomt.
En dat geldt dus ook voor mannen die getrouwd zijn. Wat Petrus en andere kerkleiders tegen mannen zeggen over hoe ze met hun vrouw moeten omgaan is echt revolutionair in die tijd:
7U, mannen, moet verstandig omgaan met uw vrouw, die kwetsbaarder is dan u. Behandel haar met respect, want zij deelt samen met u in de genade van het nieuwe leven. Dan staat niets uw gebeden in de weg.
Vrouwen zijn fysiek minder sterk dan mannen. Gemiddeld genomen dan. Op kantoor maakt dat niet zoveel uit, mannen en vrouwen kunnen even goed typen. En in een kas staan vrouwen ook hun mannetje. Maar op een schaatsbaan is het niet eerlijk om mannen en vrouwen in één wedstrijd te laten strijden. En in de tijd van Petrus is bijna al het werk fysiek werk. En zijn de fysieke verschillen dus belangrijker dan tegenwoordig.
Het is normaal in de Romeinse maatschappij om dat wat zwakker is te onderdrukken. Om gebruik te maken van het krachtsverschil, dat een sterker iemand misbruik maakt van een zwakker iemand. Maar juist dat heeft Jezus omgedraaid.
Het werd prachtig verbeeld bij de kroning van Karel de Derde van Engeland. Hij komt binnen met een prachtige mantel. Op het eind ontvangt hij een prachtige kroon en allerlei zwaarden, tekenen van macht. Maar om tot koning te worden gekroond moet hij worden gezalfd. Hij moet alles afleggen. Hij wordt in zijn hemd gezet om de zegen van God te ontvangen en gezalfd te worden tot koning. Pas daarna ontvangt hij de tekenen van zijn macht. En in de hele kroningsdienst kwamen die woorden van Jezus terug: ik ben niet gekomen om te heersen maar om te dienen.
Wie sterk is, moet de zwakkere dienen. De eersten zijn de laatsten, wie na komt gaat voorop. Dat is hoe Gods nieuwe wereld in elkaar zit.
En dus moeten mannen hun vrouwen respecteren. Haar geen angst aanjagen. Geen geweld gebruiken. Het fysieke krachtsverschil niet uitbuiten. En dat is echt revolutionair in de tijd van Petrus. En nog steeds. Kijk maar wat er overal in de maatschappij aan het licht komt over seksueel misbruik. Hoe vaak mannen nog steeds hun macht gebruiken om vrouwen te onderdrukken.
Maar juist in het geloof is dat ondenkbaar, zo schrijft Petrus.
7U, mannen, moet verstandig omgaan met uw vrouw, die kwetsbaarder is dan u. Behandel haar met respect, want zij deelt samen met u in de genade van het nieuwe leven. Dan staat niets uw gebeden in de weg.
Vrouwen en mannen delen samen in de erfenis van Gods nieuwe wereld. Mannen en vrouwen delen de afhankelijkheid van Gods genade. Dat samen is zo belangrijk.
Het is nodig om elkaar met respect te behandelen om ook samen te kunnen bidden. Als de een de ander onder druk zet, dan kun je niet bidden. Voor God is alles open en bloot. Je kunt je hart niet voor Hem open leggen als je een ander beschadigt.
Dat geldt voor een huwelijk. Het geldt ook voor ons als gemeente: je kunt niet samen Avondmaal vieren als je een ander iets te verwijten hebt. Spreek het uit, vergeef elkaar. Probeer met elkaar in het reine te komen. Alleen dan kun je samen voor de Heer verschijnen die ons uitnodigt aan zijn tafel.
Petrus zegt nog meer tegen vrouwen. Over dat schoonheid niet zit in haren, sieraden en kleding, maar in je hart, aan de binnenkant.
Maar het geldt net zozeer voor mannen. Het doet mij denken aan het verhaal van Samuel die een nieuwe koning moet zalven, omdat koning Saul niet meer voldoet. De zonen van Issaï komen bij hem langs, allemaal sterke krachtige mannen.
1 Samuel 16
7Maar de Heer zei tegen Samuel: ‘Let niet op zijn uiterlijk. Kijk niet hoe groot hij is. Ik heb hem niet uitgekozen. Wat je van buiten ziet, is niet belangrijk. Daar kijken mensen altijd het eerst naar, maar ik let erop hoe een mens van binnen is.’
Je karakter, groeien in nieuwe schepping zijn, evenbeeld van God. Daar zit echte schoonheid. Daar moet je tijd, je geld en energie naar uitgaan. Niet naar make-up of spierballen, auto’s of sieraden. Er is niks mis met uiterlijke schoonheid, voor mannen of vrouwen. Maar zoals alles in de schepping kun je het te belangrijk maken. Schoonheid aan de binnenkant is een veel betere investering van je tijd en aandacht dan schoonheid aan de buitenkant.
En schoonheid aan de binnenkant blijft een kwestie van bloeien en snoeien, vallen en opstaan. Petrus neemt Sara als voorbeeld van schoonheid aan de binnenkant. Sara de oermoeder van het volk Israël.
Maar ook haar huwelijk met Abraham was niet perfect. Abraham heeft haar twee keer weggegeven aan buitenlandse koningen, door te doen alsof Sara zijn zus was en niet zijn vrouw. Sara heeft haar slavin Hagar door Abraham laten verkrachten, in de hoop zo zelf een nakomeling te regelen. En Petrus heeft gelijk, één keer in de Bijbel noemt Sara haar man Abraham haar heer, namelijk als ze moet lachen om de aankondiging dat ze een jaar later een zoon zal krijgen, terwijl ze al bejaard is. Ook Sara en Abraham hadden niet altijd respect voor elkaar. Respect voor iedereen klinkt als een dooddoener, maar in praktijk is het nog best ingewikkeld.
Iedereen die geloofd in Jezus is een kind van God. Daarmee een broer van Jezus en een geestelijke nakomeling van Abraham en Sara. Wij zijn door het geloof hun dochters en zonen. Daarmee zijn wij geroepen om het goede te doen en ons geen angst aan te laten jagen. Want we zijn vrij in Christus. Geroepen om die vrijheid te gebruiken om elkaar te respecteren en elkaar te dienen.
8Tot slot, wees allen eensgezind, leef met elkaar mee, heb elkaar lief als broeders en zusters, wees barmhartig en bereid de minste te zijn.
Amen.
Disciples of Jesus, guests with us,
I’ll start with a few statements:
Between male and female is the natural relationship
that the first is stronger and reigning, the second weaker and subservient.
Hence we must apply very generally what a poet has said of women: “Silence adorns a woman.”
A female is, as it were, a deformed male.
They are sayings of Aristotle (+- 350 BC)
That is how women were thought of in the Greco-Roman world. So that’s how women are seen in the province of Asia, now Turkey. In the world of the churches to which Peter writes.
And if you cut and paste a bit, Peter seems to agree with Aristotle:
Between male and female, the natural relationship is that the former is stronger and reigning, the latter weaker and subservient.
with your wife, who is more vulnerable than you
Hence we must apply very generally what a poet has said of women: “Silence adorns a woman.”
3Your beauty should not be in outward appearances… 4But in what lies hidden in your heart, in a soft and quiet mind.
A female is, as it were, a deformed male.
….
But Peter writes much more. With a different tone. And he didn’t come up with that himself, he learned that from Jesus. Jesus who treated women exactly the same as men. He talked to them, also 1-on-1. He allowed himself to be touched by women in public. He took Mary of Bethany as his disciple.
Not for nothing were women the first witnesses of the resurrection of Jesus. And it is not without reason that Mary of Magdela was the first apostle. In the early church, women were important leaders as can be read in the Romans: Febe, Prisca, Junia, Tryphaena, Tryphosa, Persis. And many others.
So Jesus treated women the same as men. And in the early church, female leaders were common. How is it then that Peter also writes things that resemble those words of Aristotle?
In part, this is because Peter is writing to Christians who are in a very difficult situation. They are asylum seekers, aliens. A very small minority in a hostile environment. And Peter has a specific eye for believing women who are married to non-believing men. They are really having a hard time.
Because in Roman society, the man was the boss in the family. Women had very few rights. Religion was not a personal choice. The man was the one who determined which gods were worshipped. A woman who believed in Jesus was a great threat to her unbelieving husband.
To have a wife who believes in Jesus means that the neighbors speak shame of you. It means that your wife no longer goes with you to all the parties in the city or village. It means that your wife will go to secret meetings without you. That’s all unheard of, rebellious. If your wife does such things, it is very common for Roman men to lock up, beat or divorce your wife.
In that situation, Peter writes: wives, acknowledge the authority of your husbands. Of course you are equal in Christ, there is no difference. The curse of the Fall, that women lust after their husbands and that men rule over their wives, that curse has been broken by Jesus. The new creation has begun!
But if your man doesn’t believe that, the best thing to do now is to submit to him. Do the right thing, don’t be frightened. Give your husband the respect accorded to him in this society. And by doing the right thing there is a chance that he will repent and also believe in Jesus, because he sees what believing does to you.
And for all married women, whether they are married to a Christian or a pagan, give your husband the respect that is due him.
And that applies to everyone. In the previous chapter we read:
217 Honor everyone, love your brothers and sisters, fear God, and revere Caesar.
Respect for everyone. Everyone at the level that is right for him or her.
And that also applies to men who are married. What Peter and other church leaders say to men about how to treat their wives is truly revolutionary at the time:
7You husbands, be wise with your wives, who are more vulnerable than you. Treat her with respect, for she shares with you in the grace of the new life. Then nothing stands in the way of your prayers.
Women are physically less strong than men. On average then. In the office it doesn’t matter much, men and women can type equally well. And in a greenhouse, women also stand their ground. But on a skating rink, it’s not fair to have men and women compete in one match. And in the time of Peter, almost all work is physical work. And are the physical differences more important than nowadays.
It is normal in Roman society to suppress that which is weaker. To make use of the difference in strength, that a stronger person takes advantage of a weaker person. But that is exactly what Jesus turned around.
It was beautifully depicted at the coronation of Charles the Third of England. He comes in with a beautiful cloak. In the end he receives a beautiful crown and all kinds of swords, signs of power. But to be crowned king he must be anointed. He has to lay down everything. He is put in his shirt to receive the blessing of God and be anointed king. Only then does he receive the signs of his power. And throughout the coronation service those words of Jesus were repeated: I did not come to rule but to serve.
The strong must serve the weak. The first are the last, whoever comes after goes first. That’s how God’s new world works.
And so men should respect their wives. Don’t frighten her. Do not use violence. Don’t exploit the physical strength difference. And that is really revolutionary in the time of Peter. And still. Just look at what is coming to light about sexual abuse all over society. How often men still use their power to oppress women.
But precisely in faith that is unthinkable, writes Peter.
7You husbands, be wise with your wives, who are more vulnerable than you. Treat her with respect, for she shares with you in the grace of the new life. Then nothing stands in the way of your prayers.
Women and men share in the inheritance of God’s new world. Men and women share dependence on God’s grace. That together is so important.
It is necessary to treat each other with respect in order to pray together. If one puts pressure on the other, then you cannot pray. Everything is open to God. You cannot open your heart to Him if you harm another.
That goes for a marriage. It also applies to us as a municipality: you cannot celebrate the Lord’s Supper together if you have someone else to blame. Speak it out, forgive each other. Try to come to terms with each other. Only then can you appear together before the Lord who invites us to his table.
Peter says even more to women. About that beauty is not in hair, jewelry and clothing, but in your heart, on the inside.
But it applies equally to men. It reminds me of the story of Samuel who has to anoint a new king because King Saul is no longer compliant. The sons of Issai come to him, all strong and powerful men.
1 Samuel 16
7But the Lord said to Samuel, “Don’t mind his appearance. Don’t look how big he is. I didn’t choose him. What you see from the outside is not important. People always look at that first, but I pay attention to how a person is inside.’
Your character, growing in new creation, being the image of God. There is real beauty there. You have to spend your time, money and energy on that. Not to makeup or muscles, cars or jewelry. There is nothing wrong with external beauty, for men or women. But like everything in creation, you can make it too important. Beauty on the inside is a much better investment of your time and attention than beauty on the outside.
And beauty on the inside remains a matter of blooming and pruning, trial and error. Peter takes Sarah as an example of beauty on the inside. Sarah the primeval mother of the people of Israel.
But her marriage to Abraham was not perfect either. Abraham twice gave her away to foreign kings, pretending that Sarah was his sister and not his wife. Sarah has her slave girl Hagar raped by Abraham, hoping to arrange a descendant of her own. And Peter is right, once in the Bible Sarah calls her husband Abraham her lord, namely when she laughs at the announcement that she will have a son a year later, while she is already old. Sarah and Abraham also did not always respect each other. Respect for everyone sounds like a clincher, but in practice it is still quite complicated.
Everyone who believes in Jesus is a child of God. Thus a brother of Jesus and a spiritual descendant of Abraham and Sarah. We are their daughters and sons by faith. We are therefore called to do what is right and not to be frightened. For we are free in Christ. Called to use that freedom to respect and serve each other.
8Finally, be all of one mind, sympathize with one another, love one another as brothers and sisters, be merciful, and be willing to be least.
Amen.