De preek van de Top2000-kerkdienst

Beste mensen, liefhebbers van de Top 2000 en van God,

Het verhaal dat we lazen speelt zich af in een tijd en plaats die extreem anders is dan onze tijd en plaats. Het is een tijd waar een man gewoon getrouwd kan zijn met 2 vrouwen en elf kinderen heeft. Het is een tijd waar je een rivier niet oversteekt met een brug, maar op een ondiepe plek. Een tijd zonder mensenrechten, zonder infrastructuur, onveilig. Je kunt je afvragen of wij nog wel wat kunnen met een verhaal uit zo’n andere situatie.

Maar toch wil ik jullie graag meenemen naar Jakob. Hij is de rivier de Jabbok overgestoken met zijn vrouwen en kinderen en bezittingen. Daarna is hij weer teruggekeerd naar de oever waar hij vandaan kwam. Hij staat op de grens van een groot avontuur. Zoals ook wij op een grens staan. Het oude jaar ligt achter ons. Het nieuwe jaar komt nu snel dichterbij. En met Jakob kijken we achterom. Wat is er gebeurd. Wat nemen we mee over de rivier de Jabbok? De grensrivier. Over de jaarwisseling heen?

Jabbok

Jakob neemt nogal wat mee. Eigenlijk is zijn leven één grote strijd. Het begon al in de buik van zijn moeder waar hij en zijn tweelingbroer Ezau zaten. Het was niet een beetje schoppen wat ze deden, het waren echte vechtpartijen. Uiteindelijk werd Ezau als eerste geboren. In die tijd betekende dat niet alleen een beter deel van de erfenis, maar ook de baas mogen zijn over je jongere broer. En recht op de beste zegen van je vader.

Maar Jakob legde zich daar niet bij neer. Op bedrieglijke wijze wist hij zijn vader op zijn sterfbed zo ver te krijgen dat die hem de zegen voor de oudste zoon meegaf. Hij ging op de vlucht, bang voor de wraak van zijn broer. In het buitenland kwam hij een leuk meisje tegen. Hij werkte zeven jaar voor zijn schoonvader om haar te kunnen krijgen. Maar in de huwelijksnacht bleek hij opeens met haar minder mooie oudere zus in bed te liggen. En zo moest hij nog zeven jaar werken om de vrouw die hij echt wilde hebben, te verdienen.

Jakob is een bedrieger die ook zelf regelmatig bedrogen wordt.

En nu is hij weer op weg naar huis. Terug naar het land van zijn vader. Het land van zijn broer Ezau. En hij is bang. Hoe zal zijn broer reageren? Zal Ezau zijn bedrog kunnen vergeven en vergeten? Jakob stuurt grote cadeaus vooruit om zijn broer gunstig te stemmen. Maar hij heeft er een hard hooft in.

Tja, familie. Wie heeft er geen last van. In elke familie speelt wel iets. En je wilt als familie graag één zijn, zoals U2 al zingt.

One love, one blood, one life

You got to do what you should

One life with each other

Sisters, brothers

One life

But we’re not the same

We get to carry each other

Carry each other

Maar in praktijk valt het niet mee.

En Jakob worstelt met zijn verleden. Worstelt met wat hij heeft gedaan. Worstelt met zijn ideeën over hoe zijn broer zal reageren. Sterker nog. Jakob worstelt met God. Hoe je je dat gevecht moet voorstellen weet ik ook niet. In de hele Bijbel is dit het enige verhaal waarin een gevecht tussen een mens en God zo wordt beschreven. Misschien heeft de worsteling van Jakob en God wel wat weg van de strijd waar Bon Jovi over zing:

We’ve got to hold on ready or not
You live for the fight when it’s all that you’ve got
We’re half way there
Livin’ on a prayer

Vechten met God is iets heel bijzonders. Het heeft iets van recht tegenover God staan als tegenstander. Maar ook iets intiems, heel dichtbij zijn, als in een gebed.

Maar het meest bizarre aan dit gevecht, is dat Jakob het gevecht wint.

Hij dwingt zijn tegenstander om hem een zegen te geven. Goede woorden die kracht hebben over zijn leven. En de Ander met een hoofdletter geeft hem een nieuwe naam.

29 ‘Voortaan heet je niet meer Jakob, maar Israël. Je hebt gevochten met God en met mensen. En je hebt gewonnen.’

Voortaan heet Jakob Israël, dat betekend: ‘strijder met God’.

Dat klinkt toch anders dan Go like Elijah. Gewoon als je leven voltooid is, in één keer worden meegenomen naar de hemel. Een ideale dood als kroon op een perfect verlopen leven. Maar ons leven gaat vaak niet zo makkelijk en soepel. Vaak lijkt het meer op een gevecht met God en met mensen.

Het leven als gevecht. Dat kan zijn door dingen die je overkomen. Ziekte, dood van iemand die je liefhebt, dromen die in duigen vallen, keuzes die maar niet goed uitpakken, ambities die je niet waar kunt maken. Voor je het weet zit je vast in depressie, stress, onrust, in het ziekenhuis, vast in verdriet.

Het kan ook zijn dat we onszelf daarbij in de weg zitten. Net zoals Jakob. Torenhoge ambities, maar hoe hij ze probeert waar te maken maakt het voor hemzelf niet makkelijker:

Come out upon my seas
Cursed missed opportunities

am I a part of the cure
Or am I part of the disease

Misschien herken je je daarin. Misschien ook wel niet. Misschien gaat jou leven wel op rolletjes. Maar bedenk dan dat je een uitzondering bent. Voor het overgrote deel van de mensen op deze wereld is het leven een gevecht. Denk maar aan al die mensen die moeten vechten om rond te komen, vechten voor vrijheid, die leven onder corrupte regimes, die vechten voor hun mensenrechten, die vechten tegen de gevolgen van klimaatverandering, die op de vlucht zijn, worden misbruikt en uitgebuit.

 Yes, and how many years can some people exist

Before they’re allowed to be free?

Yes, and how many times can a man turn his head

And pretend that he just doesn’t see?

The answer, my friend, is blowin’ in the wind

The answer is blowin’ in the wind

Daar kunnen we ons bij neerleggen. Je hebt nu eenmaal winnaars en verliezers in de wereld. En wij zijn geboren als oudste zonen die nu eenmaal een grotere erfenis en meer recht op de zegen hebben.

That’s just the way it is

Some things will never change

That’s just the way it is

But don’t you believe them

We kunnen ook proberen er wat aan te doen. We kunnen het gevecht aangaan. Het gevecht tegen het kwaad in de wereld. Tegen het onrecht, tegen de armoede, tegen de onvrijheid. Tegen de verslaving. We kunnen eerlijke telefoons kopen. We kunnen eerlijker kleding dragen. We kunnen stoppen met onze verslaving aan nieuw spullen. We kunnen vechten tegen de leugen en het nepnieuws dat onze samenleving splijt. We kunnen vechten tegen commercie die het goede misbruikt.

Je kunt Jakobs nieuwe naam ‘Israël’ vertalen als: strijder met God. Maar je kunt ook vertalen: God strijdt. God gaat het gevecht aan met het kwaad. Het grote verhaal van de Bijbel gaat over dat God ons wil inzetten in die strijd tegen het kwaad. Maar ook dat God die strijd eigenlijk al heeft gewonnen. En zijn spectaculaire tactische meesterzet was om het gevecht zelf aan te gaan. Niet als krachtige held. Maar als kindje met de naam Jezus geboren uit een eenvoudig meisje, een kindje voor wie geen plaats was in de nachtopvang, dus sliep hij in een voerbak, over onrecht gesproken. Een kindje dat uitgroeide tot een man die ons geleerd heeft wat echte liefde is. Die heeft geleefd uit liefde. Zo vol liefde was, dat de machten van het kwaad hem niet konden verdragen. Hij heeft daarom moeten lijden, is er zelfs aan gestorven. Maar de Bijbel vertelt ons dat hij weer is opgestaan uit de dood. En dat God daardoorheen het kwaad heeft overwonnen.

En dat is goed nieuws voor ons, hier op de grensrivier de Jabbok. Op de grens van 2016 naar 2017. God strijdt. We kunnen het gevecht met God aangaan. We kunnen boos zijn op God. Ons verlaten voelen. Schreeuwen. Onze tranen bij hem uitstorten. Een kaarsje opsteken, een gebed twitteren. We kunnen met hem worstelen, als we ons leven niet meer begrijpen. Niet meer weten wat we moeten beginnen.

We kunnen winnen omdat Hij verloren heeft en zo heeft gewonnen.

We kunnen vechten tegen het onrecht, tegen alles waar Bob Dylan, U2 en vele anderen over zingen en genoeg van hebben. We kunnen afrekenen met de machten van het kwaad. Ze hebben niet de laatste hand. We kunnen er voor kiezen om onze verslavingen los te laten. Om ze hier te laten, aan deze kant van de Jabbok, in 2016. We kunnen de duivel verzaken en Jezus en de proberen te volgen, zoals het al eeuwen en eeuwen in de kerk gezegd wordt. Niet langer leven in dienst van het kwaad. We kunnen kiezen voor liefde. Voor licht. Want de duisternis heeft niet het laatste woord. Ook niet in 2017. Amen.