De preek van Palmpasen (Lucas 19)

Gemeente, gasten in ons midden

Vorig jaar Pasen

Wie van jullie weet nog wat ik vorig jaar gezegd heb in de preek op paasmorgen? En wie weet nog wat er op paasmorgen gebeurde kort na de preek? (stroom viel uit)

Een gebeurtenis maakt vaak meer indruk dan woorden. Er staan ook niet zo veel preken van Jezus in de Bijbel. Er staan vooral veel verhalen over symbolische daden die Jezus heeft gedaan. Daden die verwijzen naar iets groters. Daden die veel meer impact hebben gehad dan woorden. In het verhaal van vandaag zien we ook twee symbolische daden terugkomen. En bij de tweede daad doet Jezus iets wat lijkt op het laten uitvallen van de stroom in een kerkdienst.

Intocht: goed georganiseerd en vol symboliek

Eerst maar eens die eerste scene. Jezus is onderweg naar Jeruzalem. Hij nadert de stad vanuit het oosten. Het is dé pelgrimsroute voor mensen uit Galilea die om het gebied van de Samaritanen heengaan, en dan vanuit het oosten komen naar Jeruzalem. Het is kort voor Pasen. Het grote feest in de Joodse traditie. De herinnering aan de uittocht uit Egypte. Honderdduizenden Joden komen naar de stad.

En onderweg zingen ze psalmen. Zoals psalm 118:

‘7 Ontsluit, ontsluit nu voor mijn schreden
de poorten der gerechtigheid.
Laat mij de voorhof binnentreden
en loven ‘s HEEREN majesteit.
Dit is de poort, de poort des HEEREN,
Gods knechten zullen binnengaan.
God van mijn heil, U wil ik eren,
nu ik uw antwoord heb verstaan.’

En in die optocht van mensen naar Jeruzalem, begint Jezus een plan uit te voeren. Als een ware ceremoniemeester heeft hij het plan tot in details uitgedacht. Hij weet dat er ergens een ezel voor hem gereed staat. Misschien heeft hij dat eerder met de eigenaar afgesproken. Misschien is hij op een andere manier meester over de situatie. De ezel wordt opgehaald, Jezus wordt er door zijn leerlingen opgezet. De ezel is al een verwijzing.

Zacharia 9:9

9 Juich, Sion,

Jeruzalem, schreeuw het uit van vreugde!

Je koning is in aantocht,

bekleed met gerechtigheid en zege.

Nederig komt hij aanrijden op een ezel,

op een hengstveulen, het jong van een ezelin.

De mensen leggen hun mantels op de grond. Dat doe je alleen voor een koning. In de andere evangeliën staat dat ze zwaaiden met palmtakken. Ook weer een verwijzing naar Psalm 118:

27 De HEER is God, hij heeft ons licht gebracht.

Vier feest en ga met groene twijgen

tot aan de horens van het altaar.

En terwijl ze met die groene twijgen zwaaien, zingen ze woorden uit psalm 118:

‘Gezegend zij de grote koning die tot ons komt in ‘s HEEREN naam.’

En de verwijzingen naar het Oude Testament gaan nog verder. Jezus komt bij zijn intocht over de Olijfberg. De Olijfberg is bij de profeet Zacharia de berg waarop God zijn voeten zal zetten als hij terugkomt bij zijn volk. En dan staat er geschreven:

Zacharia 14:

9 En de HEER zal koning worden over de hele aarde. Dan zal de HEER de enige God zijn en zijn naam de enige naam.

De Olijfberg doet dus gelijk denken aan God die koning zal worden over de hele aarde.

En er is nog meer betekenis: vorig jaar speelden we de intocht van Jezus na in Delfgauw. Aan de ene kant van het dorp kwam Jezus aan in een bakfiets. Nederig maar feestelijk. Aan de andere kan van het dorp kwam Pilatus binnen. Omringd door beveiligers, vol machtsvertoon. Want bijna gelijkertijd met de intocht van Jezus, kwam Pilatus, de romeinse gouverneur van Judea de stad binnen om persoonlijk de orde te bewaken tijdens het Paasfeest. Bij Pasen was er was het altijd wel aanleiding voor relletjes tegen de romeinse overheersing. Omdat Pasen/Pesach gaat over de uittocht uit Egypte, bevrijding uit de macht van heidense volken.

Door op deze manier een intocht te houden, laat Jezus zien waar zijn hele leven op was gericht: in hem wordt God weer koning over Israël. In hem wordt Israël bevrijdt uit de slavernij en ballingschap. In hem komt God weer wonen bij zijn volk.

Begrip?

Eigenlijk alles wat Jezus hier doet heeft dus betekenis. Voor ons, is al die betekenis misschien maar moeilijk te begrijpen. Maar begrijpen de mensen in het verhaal het dan wel?

Aan de ene kant wel. Ze snappen precies dat Jezus als een koning de stad binnenkomt. En ze vinden het prachtig. Jezus gaat nu vast de mislukte politici aanpakken, die alleen op eigen macht uit zijn. Hij gaat de Romeinen verjagen. Hij zal als koning zorgen dat er weer goed wordt omgegaan met de armen. Prachtig toch?! Alle reden om te juichen: Hosanna in de hoge! Eer aan God!

Verdriet van Jezus

Maar het probleem is dat niet zo zal gaan. Jezus gaat niet als een koning met een sterk leger alle problemen aanpakken en oplossen. Een paar dagen sterft hij aan een kruis. De mensen die nu zingen: Hosannah voor de zoon van David! Diezelfde mensen roepen een paar dagen later: kruisig hem! Kruisig hem! Kruisig hem!

Blijdschap kan soms snel omslaan in woede of verdriet.

En zo gaat het ook bij Jezus. Terwijl de mensen hem nog toezingen, bereikt hij de top van de olijfberg. Hij ziet de stad Jeruzalem. De stad van vrede, de stad van God. En Jezus begint te huilen.

 Jezus huilt. Dat zien we niet zo vaak in het Evangelie. Het zijn dus belangrijk tranen.

Jezus huilt, omdat hij weet wat er komen gaat. 40 jaar na zijn dood en opstanding, komt er opnieuw een optocht naar de stad van tienduizenden mensen. Van tienduizenden    Romeinse soldaten. Ze omsingelen de stad, beschieten en bestormen de muren. Ze nemen de stad in. Ze doden de bewoners of maken ze tot slaven. Ze steken de tempel in de brand. Alleen de klaagmuur zal overeind blijven.

En Jezus voorziet dat dat gaat gebeuren. Niet zozeer omdat hij als mens op aarde alles tot in details kon voorspellen. Maar omdat hij weet dat zijn volksgenoten op de verkeerde weg zijn. Ze willen dat God als hun koning en Jezus als messias voorop gaat in de strijd en de Romeinen gaat verjagen. Terwijl Jezus gekomen is voor een andere strijd. Niet een strijd tegen een volk. Maar tegen het kwaad. Het kwaad in het hart van de mensen. Het kwaad dat door de Satan wordt geïnspireerd.

Hij is niet gekomen om terroristen te bombarderen, maar om de boze geesten in de mensen definitief te verslaan.

Woede van Jezus

En kort daarna zien we Jezus niet verdrietig, maar woedend. Hij raast als een orkaan door de tempel. Hij gooit de tafels van geldwisselaars om. Die geldwisselaars ruilden gewone munten om in munten die konden worden gebruikt om offerdieren te kopen. Als Jezus dat banksysteem stop zet. Kunnen mensen dus ook geen dieren meer kopen, en dus geen offers brengen. Wat Jezus doet lijkt op het uitvallen van de stroom in een kerkdienst. Alles wordt stopgezet. En het duurt een paar minuten voor dat alles weer op gang kan komen.

Het gaat Jezus er niet om dat er niet gehandeld mag worden op het tempelplein. Of dat dat op een oneerlijke manier zou gebeuren. Met deze symbolische daad laat Jezus zien wat er zal gaan gebeuren. Als de Romeinen de tempel veroveren en afbranden, zal ook het hele systeem van offeren stoppen en nooit meer terugkeren.

Maar waar is Jezus nou zo woedend over? Hij zegt er zelf iets over: Er staat geschreven: “Mijn huis moet een huis van gebed zijn,” maar jullie hebben er een rovershol van gemaakt!’ De tempel was het symbool geworden voor het Joodse volk tegen de andere volken. Terwijl de tempel niet zo bedoelt was. De tempel moest een huis van gebed zijn. En niet alleen voor Joden. Want Jezus verwijst naar deze tekst uit Jesaja 56:

6 En de vreemdeling die zich met de HEER heeft verbonden

om hem te dienen en zijn naam lief te hebben,

om dienaar van de HEER te zijn

– ieder die de sabbat in acht neemt en niet ontwijdt,

ieder die vasthoudt aan mijn verbond –,

7 hem breng ik naar mijn heilige berg,

hem schenk ik vreugde in mijn huis van gebed;

zijn offers zijn welkom op mijn altaar.

Mijn tempel zal heten ‘Huis van gebed voor alle volken’.

8 Zo spreekt God, de HEER,

die bijeenbrengt wie uit Israël verdreven waren:

Ik breng er nog meer bijeen dan al bijeengebracht zijn.

De tempel moest dus een plek van gebed zijn, uiteindelijk voor alle volken. En niet alleen dat. De tempel moest ook een plek zijn van eerlijkheid en eerbied. In plaats daarvan was het een plek waarvan de mensen zeiden: wij hebben de tempel, dus God staat aan onze kant. We lezen daarover in Jeremia 7:

71 De HEER richtte zich tot Jeremia: 2 ‘Ga in de tempelpoort staan en verkondig deze boodschap: Luister naar de woorden van de HEER, Judeeërs; luister, jullie die door deze poorten naar binnen gaan om de HEER te vereren. 3 Dit zegt de HEER van de hemelse machten, de God van Israël: Beter je leven, dan mogen jullie in dit land blijven wonen. 4 Vertrouw niet op die bedrieglijke leus: “Dit is de tempel van de HEER! De tempel van de HEER! De tempel van de HEER!” 5 Als jullie je leven werkelijk beteren, als jullie elkaar rechtvaardig behandelen, 6 vreemdelingen, wezen en weduwen niet onderdrukken, in dit land geen onschuldig bloed vergieten en niet achter andere goden aan lopen, jullie onheil tegemoet, 7 dan mogen jullie hier blijven wonen, in dit land dat ik jullie voorouders gegeven heb. Zo is het altijd geweest, zo zal het dan altijd zijn. 8 Maar jullie vertrouwen op die bedrieglijke leus, en dat zal je niet baten. 9 Jullie stelen, moorden, plegen overspel en meineed, branden wierook voor Baäl en lopen achter andere goden aan, die jullie eerst niet kenden.10 En toch durven jullie, terwijl jullie al die gruweldaden plegen, voor mij te verschijnen in deze tempel, het huis waaraan mijn naam verbonden is, met de gedachte: Ons kan niets gebeuren!11 Denken jullie soms dat het huis dat mijn naam draagt een rovershol is? Ik zie wel degelijk wat jullie doen – spreekt de HEER.

 We gaan de stille week in

We gaan vanaf nu de stille week in. We moeten ons daarin laten leiden door het verdriet van Jezus, de woede van Jezus en de vreugde over wat Jezus heeft gedaan.

Het verdriet van Jezus over de tempel. Dat staat voor het verdriet dat wij God doen door hem alleen te willen hebben in ons leven op onze voorwaarden. We willen wel geloven en Jezus volgen, Jezus als koning over ons leven. Maar we willen dan wel dat Jezus koning is op onze voorwaarden. Dat hij ons helpt als het leven moeilijk is. Dat hij ons leidt als we niet weten waarheen. Maar dat hij ons loslaat, als het ons beter uitkomt om een andere keuze te maken dan wat God wil met ons leven.

En natuurlijk leidt God ons, helpt hij ons, is hij er altijd voor ons. Kunnen we altijd terugkeren bij Hem. Maar het doet Jezus groot verdriet als hij ziet hoe mensen telkens tegen hem kiezen. Hoe snel Hosannah, God helpt! Kan omslaan in ‘ik ken hem niet’, of God bestaat niet voor mij. Hoeveel mensen leven er niet zonder God, bewust of onbewust. Hoeveel mensen ontkennen Jezus’ weg van lijden en sterven. En hoe vaak gebeurt het ons niet dat wij zonder God leven en het zonder hem ook wel denken te kunnen redden?

Jezus verdriet, over ons leven waarin wij God zo vaak miskennen.

We moeten Jezus ook volgen in zijn woede. Niet dat we woedend moeten zijn, maar we moeten Jezus’ woede aanvoelen. Zijn woede over het onrecht in de wereld. Hebben we niet van de aarde een rovershol gemaakt? In plaats van een plek waar alle mensen thuis zijn en God kunnen eren? God wil dat we ons leven beteren, dat we elkaar rechtvaardig behandelen,  vreemdelingen, wezen en weduwen niet onderdrukken.

Het lijkt me niet zo moeilijk om te bedenken waar God zo woedend over is. Als Jezus vandaag de dag met een kruis op zijn rug door de wereld zou gaan, dan zou zijn lijdensweg lopen door Idomeni, het vluchtelingenkamp aan de Macedonisch-Griekse grens.

epa05202583 Refugees gather in a camp at the border between Greece and the Former Yugoslav Republic of Macedonia (FYROM), near Idomeni, northern Greece, 09 March 2016. Greece estimates that more than 25,000 migrants are presently on its territory, with more than half stuck at the makeshift camp Idomeni, on the border with Macedonia. The EU and Ankara are negotiating a scheme to return migrants from Greece to Turkey and directly resettle legitimate Syrian refugees across the bloc directly from Turkey. The deal would likely only apply to new arrivals, making the future of those already in Greece unclear.  EPA/VALDRIN XHEMAJ
epa05202583 Refugees gather in a camp at the border between Greece and the Former Yugoslav Republic of Macedonia (FYROM), near Idomeni, northern Greece, 09 March 2016. Greece estimates that more than 25,000 migrants are presently on its territory, with more than half stuck at the makeshift camp Idomeni, on the border with Macedonia. The EU and Ankara are negotiating a scheme to return migrants from Greece to Turkey and directly resettle legitimate Syrian refugees across the bloc directly from Turkey. The deal would likely only apply to new arrivals, making the future of those already in Greece unclear. EPA/VALDRIN XHEMAJ

Jezus’s kruis zou komen te staan in Raqqa, het hoofdkwartier van IS, omdat de boze geesten daar zoveel goedheid niet zouden kunnen weerstaan. Of zijn kruis zou komen te staan in Wallstreet, veroordeeld omdat hij de stroom liet uitvallen juist toen een groot investeringsfonds een mega klapper wilde slaan. Jezus zou tranen laten vloeien over Brussel, de stad die vrede en gerechtigheid zou moeten stimuleren. In Delfgauw zou hij boodschappenkarretjes omgooien. Omdat ze vol zitten met spullen die oneerlijk zijn gemaakt.

Uiteindelijk mogen we Jezus volgen naar het feest van Pasen. Het feest van zijn koningschap. Van zijn opstanding. Maar de komende dagen zijn geen dagen van feest. Maar van stilstaan bij Jezus’ verdriet over ons ongeloof. Van Jezus woede over de ongerechtigheid. Van het lijden dat Jezus moest ondergaan om aan dat alles een einde te maken. Amen.