Gemeente, gasten in ons midden,
Inleiding: metafoor van strijd
De Bijbeltekst van vandaag gaat over strijd. Over wapens en oorlog.
De meesten van ons zijn nog nooit soldaat geweest. Volgens mij hebben we twee beroepsmilitairen in de kerk. Één dient er nu in Mali, de ander werkt in Den Helder. Maar vroeger was in principe iedere mannelijke burger van Nederland een militair. Ik ben eigenlijk wel benieuwd: Wie van jullie is er nog in dienst geweest?
En wie is er nog uitgezonden geweest naar het buitenland?
Wie heeft er nog gediend in Indië?
Wie heeft er nog nooit een militair geweer vast gehouden?
Dat hele militaire gebeuren is uit onze samenleving verdwenen. Ik was pas in Israël. Daar is dat heel anders. Jeruzalem staat vol met soldaten. En iedere burger, man of vrouw, is rond een jaar of 20 twee jaar lang verplicht om in dienst te gaan. Maar bij ons is dat helemaal verdwenen. En daar zijn we meestal wel blij mee. En het lijkt ook wel te passen bij het Evangelie. Paulus noemt het niet voor niets een evangelie van vrede.
Wat is het kwaad?
En toch begint Paulus over een strijd. Een strijd tegen het kwaad. Een geestelijke strijd. Ook daarvan zijn wij geneigd te denken: nou Paulus, is dat wel zo nodig. Kijken naar de wereld als een geestelijk strijdperk.
Ik denk toch dat Paulus daar een goed punt heeft. En waarom dat zie je vooral als je bedenkt wat de alternatieven zijn. Met welke bril je ook naar de werkelijkheid kunt kijken.
Je zou ook kunnen zeggen: er is geen kwaad. Iedereen is van nature goed en als we een beetje meer ons best doen en iedereen goed opleiden en kansen geven, hebben we zo alle problemen opgelost. Veel mensen kijken met die bril naar de wereld waarin we leven. Het is de bril van veel politieke partijen. En ook de bril van veel new-age spiritualiteit. Het valt wel mee met het kwaad. Voor je het weet wordt dat: als ik me maar afsluit van het kwaad, als ik het niet weet, dan bestaat het ook niet.
Maar als je zo kijkt naar de wereld, moet je dan eens kijken naar de vervolgde christenen. Of naar de mensen voor wie IJM klaarstaat. Voor hen is het kwaad heel reëel en heel dichtbij.
Je kunt ook een andere bril opzetten: zeggen: er bestaat wel kwaad, maar dat zit in de foute mensen. Als we alle verkeerde mensen, de criminelen, de IS strijders, onze politieke tegenstanders, maar opsluiten of doden, dan is het probleem opgelost. Ook heel naïef. Het kwaad zit niet in een paar slechteriken, terwijl de rest het allemaal wel goed doet.
Paulus heeft vanuit zijn joods-christelijke bril een ander zicht op het kwaad. Hij zegt: het kwaad bestaat. Het zijn de machten en krachten die strijden tegen God.
12 Onze strijd (…) is gericht tegen hemelse vorsten, de heersers en de machthebbers van de duisternis, tegen de kwade geesten in de hemelsferen.
En in vers 11 heeft hij het over ‘de listen van de duivel’. Wat Paulus bedoelt is dat er een tegenkracht is. De satan, de duivel, een tegenkracht die wel iets weg heeft van een persoon. Je moet daar niet te groot over denken: het is niet iets of iemand die net zo machtig is als God. Maar je moet er ook niet te klein over denken. De machten en krachten van het kwaad zijn reëel. Zij zijn de oorzaak achter wat er mis is in de wereld en in ons leven.
Het zijn die machten en krachten die ons verleiden om te zondigen. Om verkeerde dingen te doen of het goede te laten. Het zijn de machten en krachten die achter de verkeerde structuren in de wereld zitten. Achter de armoede, de belastingontduiking door multinationals, de macht van het geld, oorlog en extremisme. Het zijn de machten en krachten die een hand hebben in ziekte, dood, eenzaamheid en verdriet.
Het zijn die machten en krachten waar een geestelijke strijd tegen gevoerd wordt.
Overwinning is behaald, de strijd nog niet gestreden
En in die strijd tegen het kwaad is iets heel belangrijks gebeurd. Daarover schrijft Paulus eerder in de brief. Jezus heeft de overwinning behaald:
21 U was dood door de misstappen en zonden 2 waarmee u de weg ging van de god van deze wereld, de heerser over de machten in de lucht, de geest die nu werkzaam is in hen die God ongehoorzaam zijn. 3 Net als zij lieten ook wij allen ons eens beheersen door onze wereldse begeerten, wij volgden alle zelfzuchtige verlangens en gedachten die in ons opkwamen en stonden van nature bloot aan Gods toorn, net als ieder ander. 4 Maar omdat God zo barmhartig is, omdat de liefde die hij voor ons heeft opgevat zo groot is, 5 heeft hij ons, die dood waren door onze zonden, samen met Christus levend gemaakt. Ook u bent nu door zijn genade gered. 6 Hij heeft ons samen met hem uit de dood opgewekt en ons een plaats gegeven in de hemelsferen, in Christus Jezus.
Vroeger waren wij gevangenen van die machten en krachten van het kwaad. Maar dankzij Jezus Christus, die is gestorven en weer opgestaan, zijn wij bevrijdt uit het kwaad. Jezus heeft de definitieve overwinning behaald. De strijd is voor ons gestreden. Wij leven als vrije mensen. De machten en krachten van het kwaad zijn nu volkomen kansloos.
Maar ze zijn nog niet krachteloos. De machten en krachten van het kwaad zijn zich wezenloos geschrokken toen ze dachten gewonnen te hebben toen ze Jezus aan het kruis lieten nagelen. Maar toen stond Jezus op uit de dood. De machten en krachten zijn in paniek als mensen in Jezus als Heer van hun leven gaan geloven. Als mensen gevuld worden met Gods Heilige Geest. Als er verzoening en vergeving gebeurt. Als armoede en ellende wordt bestreden. Als het evangelie verspreidt. Dan komen die machten en krachten in verzet en doen ze hun uiterste best om het goede tegen te gaan.
In Paulus’ tijd en op veel plaatsen in de wereld gebeurt dat door vervolging. Door overheden, of door oproer en chaos heen. Soms gebeurt het door christenen te misleiden. Door de tijd en energie van kerken te laten opslokken door volstrekt irrelevante zaken. Soms gebeurt het door mensen en zeker kerkleiders te verleiden met geld, macht en seks.
Houd stand, bewapen jezelf: kleed je met de wapenuitrusting:
En tegen al die processen moeten wij strijden. Vanuit het vertrouwen dat Jezus de overwinning al voor ons heeft behaald. Dan kunnen we vol vertrouwen deze veldslagen aangaan. God geeft ons namelijk alles wat wij nodig hebben om stand te houden. Om ons te beschermen tegen het kwaad. Maar dan moeten wij dat kwaad wel leren herkennen. En onze geestlelijke wapenrusting aantrekken.
En waar bestaat die wapenrusting uit? Op de beamer zie je een plaatje van een Romeinse soldaat met alle attributen die Paulus noemt. Paulus baseert zich op een beeld dat veel van zijn hoorders goed kennen, want die soldaten kwamen ze regelmatig tegen. De wapenrusting van een soldaat bestond uit verschillende onderdelen die allemaal nodig waren. Een soldaat met helm maar zonder schild was natuurlijk nog niet goed beschermd. Zo geldt ook voor de geestelijke wapenrusting: je hebt het allemaal nodig.
Het gaat om de waarheid als gordel om je heupen: de waarheid, dat wil zeggen: weet wat waar is over God, over wie jij bent in Jezus Christus. Weet dat God van je houdt, weet dat God je telkens weer vergeeft. Weet dat hij bepaalt wie jij bent. Weet vanuit de Bijbel wat het goede leven is. God liefhebben boven alles en je naaste als jezelf.
Dan: de gerechtigheid als harnas om je borst: dat wil zeggen: oefen je in daden van gerechtigheid. Doe recht aan andere mensen. Deel van je rijkdom, probeer eerlijk en duurzaam te kopen, wees goed voor je naaste. Zo oefen je in daden van gerechtigheid.
Dan: de inzet voor het evangelie van de vrede als sandalen aan je voeten: oefen je in het delen van het Evangelie. Wees altijd bereid het goede nieuws van Jezus te delen met anderen. Oefen je door regelmatig met elkaar te delen wat geloven voor jou betekent en wat God voor jou gedaan heeft.
En: geloof als schild waarmee je alle brandende pijlen van hem die het kwaad zelf is kunt doven. Door te geloven, door je toe te vertrouwen aan Jezus, maak je jezelf onkwetsbaar voor pijlen van het kwaad die je aan het wankelen willen brengen.
Draag als helm de verlossing: weet dat je gered bent door God. Niet omdat jezelf zo goed leeft, maar omdat Jezus ook voor jou gestorven is. Vertrouw erop dat hij dat ook voor jou persoonlijk heeft gedaan. Daardoor ben je gered en bevrijd uit de boeien van het kwaad.
En als zwaard de Geest, dat wil zeggen Gods woorden: tot nu toe waren alle wapens defensief gericht. Om jezelf te beschermen. Het zwaard is er niet alleen om af te weren maar ook om een aanvaller mee uit te schakelen. Ik moet daarbij denken aan de verzoeking van Jezus in de woestijn. De duivel doet dan allerlei pogingen om Jezus aan zijn kant te krijgen. Maar Jezus heeft de Geest en kent Gods Woord. Door de Geest krijgt hij op het juiste moment de juiste Bijbelpassages in, die hem wijsheid geven in moeilijke situaties. Zo kan Gods Woord door de Heilige Geest aanvallen ongedaan maken.
Bidden
Aan dat rijtje wapens voegt Paulus nog één belangrijk wapen toe: bid. Gebed is een van de meest ingewikkelde dingen in het geloof. Jezus heeft heel vaak gezegd dat als je bidt met geloof dat de Vader geeft wat je vraagt. Aan de andere kant lezen we ook dat Gods wil geschiedt en dat we ook niet moeten bidden wat niet in Gods wil is. Als je er logisch over nadenkt heeft bidden dus helemaal geen zin. God doet toch wel wat hij wil, of we er nou wel of niet om vragen.
Maar gebed is ook een van de belangrijkste wapens in de geestelijke strijd. Paulus schrijft: 12 Onze strijd is niet gericht tegen mensen maar tegen hemelse vorsten, de heersers en de machthebbers van de duisternis, tegen de kwade geesten in de hemelsferen.
In die geestelijke strijd tegen die machten en krachten heb je niet zoveel aan fysieke geweren en bommen. Je hebt veel meer aan gebed. Bidden is een van de belangrijkste manieren waarop we ons kunnen verbinden met God. Het plaatst ons in Gods grote verhaal en brengt al onze verlangens en gedachten in het licht. En hoewel het onlogisch lijkt, luistert God echt naar ons gebed en is gebed een belangrijk wapen om de strijd tegen het kwaad vechten.
vergeving/verzoening
Vanuit de vervolgde kerk krijgen we nog een belangrijk wapen aangereikt in een geestelijke strijd. Verzoening met en vergeving van andere mensen.
Ik wil daarvoor het volgende verhaal van Open Doors uit de Centraal-Afrikaanse Republiek met jullie delen:
Ongeveer zestig pastors in Boda, Centraal Afrikaanse Republiek, waren razend op hun islamitische dorpsgenoten. Moslims in het stadje hadden de huizen van de pastors verwoest en hun familieleden verkracht en vermoord.
Een trainer van Open Doors gaf de voorgangers een SSTS-training: Sterk Staan Tijdens de Storm. De eerste twee dagen van de training was er geen enkele interactie. De trainer besloot: schrijf jullie haatgevoelens en verwensingen op papier. Aarzelend begonnen de pastors te schrijven, maar toen ze op dreef waren, duurde het lang voor alles op papier stond. De trainer verzamelde de papieren en zette ze in een rieten mand onder het kruis, voor in de kerk. Hij pakte lucifers en stak alle papieren in brand. “Dit is de Bijbelse opdracht: heb je vijanden lief”, zei hij.
Op zondag kwam de gemeente naar de kerk. “Bid voor ons”, vroegen de pastors. “Wij gaan naar de moslims toe om hen te vergeven.” De gemeente bad en de pastors vertrokken naar de moslimwijk. “Wij komen om jullie te vergeven”, vertelden ze de moslims.
Nog steeds hebben de pastors bijna niets en leven ze in tenten. Maar omdat zij konden vergeven, kunnen ze nu regelmatig met de moslimleiders in gesprek.
Het is natuurlijk een bizar verhaal. Je kunt je nauwelijks indenken hoe het is als je zo iets ergs overkomt. Je kunt je ook niet voorstellen dat je dan in staat bent om je vijand te vergeven. Ik niet tenminste.
Maar dat is wat we ook van de vervolgde kerk mogen leren. We strijden niet tegen mensen. Natuurlijk moeten mensen die kwaad doen worden vervolgt en gestraft. Ook dat is God wil. Maar ten diepste is de strijd niet tegen mensen. De strijd is tegen de machten en krachten achter die mensen. De machten en krachten van het kwaad. Als je boos blijft, blijf je gevangene van die machten en krachten. Het geestelijke wapen om echt vrij te worden is vergeving en verzoening. Pas als jij je vijanden kunt vergeven. Als je je kunt verzoenen met wie jou iets aan heeft aangedaan. Pas dan heb je de aanval van het kwaad echt afgeslagen. Het is niet voor niets dat juist de vergeving en verzoening die Jezus aan het kruis voor ons heeft behaald, de definitieve overwinning op het kwaad betekende.
Slot
Dus trek de wapenrusting van God aan. Groei in kennis van de waarheid, in gerechtigheid, de bereidheid om het evangelie te delen, in geloof, in besef van je redding, in je kennis van Gods Woord, en je omgang met de Heilige Geest. Blijf bidden. Blijf standvastig. In al onze levens en in onze kerk komen er veldslagen waarin je deze wapens nodig hebt. Maar bovenal: vertrouw er op dat Jezus de overwinning heeft behaald. In zijn kruisdood en opstanding heeft hij de machten en krachten van het kwaad verpletterd. Met Jezus als Heer hebben we niks te vrezen. Hij heeft de overwinning al behaald. Amen.