bij Johannes 8:12-20
Kinderen van het Licht, gasten die met ons meekijken,
Licht en duisternis. Iedereen speelt in deze tijd van het jaar met die symbolen. Wij in de kerk. Met adventskaarsen die we aansteken. Hoe dichterbij kerst komt, hoe meer licht er gaat branden.
Maar ook fanatieke vuurwerk fans spelen met licht en duisternis. Natuurlijk is het geknal van vuurwerk belangrijk. Maar ook het licht. In deze tijd waarin al zo weinig mag, willen ze toch in ieder geval de hemel mogen verlichten.
En licht en duisternis zijn altijd al belangrijke symbolen geweest. Al vanaf de oudheid spelen religies met licht en duisternis. Denk aan de zonnegod Ra in het oude Egypte, of de keltische zonnegod Belenos, die je misschien wel kent uit de Astrix en Obelix. Denk aan het pad naar verlichting in het Boeddhisme en bij yoga.
Of denk aan politieke partijen die geloven in de waarden van de filosofie van de Verlichting. Vroeger leefden we in de donkere middeleeuwen, maar door de waarden van de Verlichting, ratio, wetenschap, voortuitgang, wordt onze samenleving steeds meer verlicht.
En ook in de Bijbel gaat het regelmatig over licht en duisternis. Vooral de profeet Jesaja gebruikt de symbolen. Vaak wanneer hij het heeft over de komende Messias.
Jesaja 9:1
Het volk dat in duisternis ronddoolt
ziet een schitterend licht.
Zij die in het donker wonen
worden door een helder licht beschenen.
Jesaja 42:6
In gerechtigheid heb ik, de HEER , jou geroepen. Ik zal je bij de hand nemen en je behoeden, ik neem je in dienst voor mijn verbond met de mensen en maak je tot een licht voor alle volken.
Jesaja was in de tijd van Jezus het meest populaire Bijbelboek. Dus de omstanders horen de claim van Jezus als Hij zegt:
Johannes 8
12‘Ik ben het licht voor de wereld.’
Hij claimt dat Hij de Messias is. Door God gezonden om een licht te zijn voor alle volken.
En het moment waarop Jezus dat zegt is ook van belang. Hij zegt dit op het Loofhuttenfeest. Het feest waarbij Joden tijdelijk in een tent wonen. Om terug te denken aan de uittocht uit Egypte en de reis door de woestijn. Toen ze ook in tenten woonden. En ook in dat verhaal speelt licht een belangrijke rol. Toen ze een tent hadden gebouwd voor God, de tabernakel, gebeurde er iets heel bijzonders.
Exodus 40
34Op dat moment kwam er een wolk boven de heilige tent hangen. Het stralende licht van de Heer vulde de tent. 35Mozes kon niet naar binnen gaan, want de wolk van de Heer hing boven de tent. En het stralende licht van de Heer vulde de tent.
Jezus claimt dat Hij de Messias is. Hij claimt dat God zelf in Hem aanwezig is. Gods licht schijnt door Hem heen.
Maar met deze claim roept Jezus weerstand op. Bij de Farizeeën in het verhaal. Maar misschien ook wel bij ons.
Want licht klinkt heel mooi. Licht, verbinding, liefde, iedereen is daar voorstander van. Daarom gebruikt iedereen ook de symboliek van licht. Je kunt er niet op tegen zijn.
Maar waar het licht verschijnt, daar komt alles aan het licht. Duistere zaakjes vinden plaats in het donker. En Jezus ziet zichzelf als het licht dat alle zaken van het duister aan het licht brengt.
Het licht komt niet om te oordelen. Maar als het licht verschijnt volgt het oordeel vanzelf.
Johannes 8
15U oordeelt met menselijke maatstaven, maar Ik oordeel over niemand. 16En wanneer Ik toch een oordeel vel, is mijn oordeel betrouwbaar, omdat Ik niet alleen ben, maar samen met de Vader die Mij gezonden heeft.
Jezus oordeelt niemand. Maar toch velt Hij een oordeel. Nou spreekt Jezus in het Evangelie van Johannes wel vaker in raadselen. Maar dit klinkt wel heel complex. Is het licht nu gekomen om te oordelen of niet?
Misschien wordt het duidelijk als we het stukje hiervoor erbij pakken.
Johannes 8
1Jezus ging naar de Olijfberg, 2en vroeg in de morgen was hij weer in de tempel. Het hele volk kwam naar hem toe, hij ging zitten en gaf hun onderricht. 3Toen brachten de schriftgeleerden en de farizeeën een vrouw bij hem die op overspel betrapt was. Ze zetten haar in het midden en 4zeiden tegen Jezus: ‘Meester, deze vrouw is op heterdaad betrapt toen ze overspel pleegde. 5Mozes draagt ons in de wet op zulke vrouwen te stenigen. Wat vindt u daarvan?’ 6Dit zeiden ze om hem op de proef te stellen, om te zien of ze hem konden aanklagen. Jezus bukte zich en schreef met zijn vinger op de grond. 7Toen ze bleven aandringen, richtte hij zich op en zei: ‘Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen.’ 8Hij bukte zich weer en schreef op de grond. 9Toen ze dat hoorden gingen ze weg, een voor een, de oudsten het eerst, en ze lieten hem alleen, met de vrouw die in het midden stond. 10Jezus richtte zich op en vroeg haar: ‘Waar zijn ze? Heeft niemand u veroordeeld?’ 11‘Niemand, heer,’ zei ze. ‘Ik veroordeel u ook niet,’ zei Jezus. ‘Ga naar huis, en zondig vanaf nu niet meer.’
Jezus oordeelt niet, maar toch velt Hij een oordeel. Door in het zand te schrijven en te zwijgen. Door de uitdaging terug te leggen: wie van jullie is zonder zonde? Zo brengt Hij de verkeerde intenties van zijn tegenstanders aan het licht, zonder een oordeel uit te spreken.
Veel van ons vinden het een lastig aspect in de Bijbel, dat God oordeelt. Misschien kan deze symboliek van licht en duisternis ons helpen. Het is niet Jezus’ intentie om te veroordelen, maar om licht te brengen. En waar het licht schijnt, daar komt alles aan het licht, daar moet de duisternis wel verdwijnen.
In Johannes 3 zegt Jezus:
19Dit is het oordeel: het licht kwam in de wereld en de mensen hielden meer van de duisternis dan van het licht, want hun daden waren slecht. 20Wie kwaad doet, haat het licht; hij schuwt het licht omdat anders zijn daden bekend worden. 21Maar wie oprecht handelt zoekt het licht op, zodat zichtbaar wordt dat God werkzaam is in alles wat hij doet.’
Als al jouw en mijn gedachten, woorden en daden aan het licht zouden komen. Al die zaken die we vaak voor ons zelf houden. Wat zou er dan over jou bekend worden? Zou je het licht schuwen? Of kun je het licht opzoeken?
Ik denk dat we allemaal wel dingen hebben die we liever verborgen houden. Aspecten van ons leven waar we niet trots op zijn. Hoe je omgaat met seks, met geld, met woorden, met boosheid.
Johannes 8
35‘Nog een korte tijd is het licht bij u,’ antwoordde Jezus. ‘Ga uw weg zolang het licht is en laat de duisternis u niet overvallen; wie in het donker loopt weet niet waar hij heen gaat. 36Geloof in het licht zolang u het licht bij u hebt, dan bent u kinderen van het licht.’
We hoeven het licht niet in onszelf aan te steken. We kunnen onszelf niet heiligen. Geloof in Jezus. Jezus is het licht voor de wereld. Als we geloven in het licht, dan zijn we kinderen van het licht. Jezus steekt zijn licht in ons aan en helpt ons om in het licht te wandelen.
Jezus is gekomen om de wereld uit de duisternis te redden. De duisternis in ons hart. De duisternis in de wereld. Wie in het licht gelooft, is een kind van het licht en wordt niet meer veroordeelt.
Johannes 12
46Ik ben het licht dat naar de wereld is gekomen, opdat iedereen die in mij gelooft niet meer in de duisternis is. 47Als iemand mijn woorden hoort maar ze niet bewaart, zal ik niet over hem oordelen. Ik ben immers niet gekomen om over de wereld te oordelen, maar om de wereld te redden.
Met het licht van Jezus in ons, zijn wij onderdeel van Jezus missie om alles in de wereld aan het licht te brengen. Als het licht in ons schijnt, kan het licht ook door ons heen schijnen. Doordat we opstaan tegen onrecht. Delen van onze rijkdom. Het licht laten schijnen, bij mensen die eenzaam zijn. Doordat we hoop hebben, in een wereld vol wanhoop. Met advent kijken we uit naar de komst van dat licht. Het licht dat in ons schijnt, en heel de wereld hoop geeft. Wandel dan in het licht met Jezus. Amen.