bij Marcus 9:38-50, sermon in English below
Leerlingen van Jezus, gasten met ons,
Het verhaal dat we lazen begint met iemand die wonderen doet in Jezus naam, maar hij wil zich niet aansluiten bij de apostelen. Hij wil geen onderdeel zijn van de gemeenschap. Op eigen houtje verder, verbonden met Jezus.
Heel herkenbaar in ons land. Want in Nederland werkt het volgens een Frans gezegde zo:
Neem één Nederlander en je hebt een calvinist.
Neem twee Nederlanders en je hebt een kerk.
Neem drie Nederlanders en je hebt een kerkscheuring.
Heel herkenbaar ook in onze tijd. In de tijd waarin we leven is spiritualiteit heel hip. Sinds de mensen niet meer in God geloven, geloven ze in van alles. Iedereen heeft zijn eigen privé spiritualiteit. Die beleef je individueel. Wat echt super onpopulair is, is wat wij hier doen. Samenkomen op zondag, onderdeel zijn van een gemeenschap, jezelf verbinden met anderen. Je bent wel een beetje bijzonder als je dat doet.
En een reden om je eigen spiritualiteit te hebben, los van andere mensen, is dat Gods grondpersoneel wel eens tegenvalt. Als je je spiritualiteit alleen beleeft, heb je daar geen last van.
En ik denk dat dat hier ook aan de hand is. Want waarom wil deze man niet met Jezus mee? Omdat de apostelen zich tussen de man en Jezus in hebben gewurmd. Luister maar naar Johannes’ verwijt:
38Meester, we hebben iemand gezien die in uw naam demonen uitdreef en we hebben geprobeerd hem dat te beletten omdat hij zich niet bij ons wilde aansluiten.’
Hij wil zich niet bij ons aansluiten. Hij wil ons niet volgen. Ons, dat is Jezus en zijn apostelen. Het probleem is niet dat de man Jezus niet wilde volgen. Het probleem is dat hij de volgelingen van Jezus niet wilde volgen. Johannes en de anderen hebben zich er tussen gewurmd.
En het is niet zo gek dat de man dat niet aantrekkelijk vindt. Een paar verzen hiervoor hebben de leerlingen ruzie gehad over wie van hen de belangrijkste is. Als Jezus straks koning wordt, wie van hen mag er minister van defensie of minister van financiën worden?
Niet zo gek dat de man geen zin had om lid te worden van die club.
Maar dat is mijn idee van wat er aan de hand is. Jezus weet veel beter wat er speelt. En Hij roept zijn leerlingen op om breder te kijken.
39Jezus zei: ‘Belet het hem niet. Want iemand die een wonder verricht in mijn naam kan onmogelijk het volgende moment kwaad van mij spreken. 40Wie niet tegen ons is, is voor ons. 41Ik verzeker je: wie jullie een beker water te drinken geeft omdat jullie bij Christus horen, die zal zeker beloond worden.
Ook buiten de kerk zijn er mensen die Jezus volgen. Die door de Geest van Jezus worden geleid. Het is een grote uitdaging voor ons om zo kerk te zijn dat zo veel mogelijk mensen zich hier thuis kunnen voelen. Zeker in deze tijd, waarin we denken dat we het ook wel redden met ons privé geloof.
Alhoewel. Ook Jezus zelf kan een reden zijn om Hem niet na te volgen. Want Jezus spreekt soms harde woorden.
42Wie een van de geringen die in mij geloven van de goede weg afbrengt, zou beter af zijn als hij met een molensteen om zijn nek in zee gegooid werd. 43Als je hand je op de verkeerde weg brengt, hak hem dan af: je kunt beter verminkt het leven binnengaan dan in het bezit van twee handen naar de Gehenna te moeten gaan, naar het onblusbare vuur. 45Als je voet je op de verkeerde weg brengt, hak hem dan af: je kunt beter kreupel het leven binnengaan dan in het bezit van twee voeten in de Gehenna geworpen worden. 47En als je oog je op de verkeerde weg brengt, ruk het dan uit: je kunt beter met één oog het koninkrijk van God binnengaan dan in het bezit van twee ogen in de Gehenna geworpen worden, 48waar de wormen blijven knagen en het vuur niet dooft.
Jezus heeft het over mensen die met een steen om hun nek in zee gegooid moeten worden. Over het afhakken van handen en voeten. Het uitsteken van ogen. Over de hel waar mensen in geworpen worden. Jezus lijkt hier wel een Taliban strijder.
Nou heb ik nog nooit gehoord van kerken waar deze teksten letterlijk worden toegepast. Alle christenen van alle tijden hebben begrepen dat Jezus hier beelden gebruikt om iets duidelijk te maken.
Een van die beelden is Gehenna. Dat wordt wel eens vertaald met ‘hel’. Maar de beelden die wij hebben bij ‘hel’ komen vooral uit de middeleeuwen, niet uit de Bijbel. Het woord Gehenna roept toch net iets anders op in Jezus’ tijd.
De Gehenna was het dal van Hinnom, net buiten Jeruzalem. Daar was de stedelijke vuilnisbelt. Afval en dierenlijken werden er verbrand. Dan kun je je wel een beetje voorstellen hoe het er rook, hoe het daar voelde. Wat voor mensen daar aan het werk waren. En eeuwen daarvoor was het ook het dal waar kinderoffers werden gebracht aan de afgod Moloch. De Gehenna is een plaats en beeld van gruwel, vuur en dood.
Een ander beeld dat Jezus gebruikt komt uit het laatste vers uit het boek van de profeet Jesaja:
Jesaja 66:24
Bij het verlaten van de stad zien ze de lijken van hen die tegen mij in opstand kwamen: de worm die aan hen knaagt zal niet sterven, en het vuur waarin ze branden zal niet doven; ze worden verafschuwd door alles wat leeft.
Marcus 9
in de Gehenna geworpen worden, 48waar de wormen blijven knagen en het vuur niet dooft.
Jezus ziet dat zijn volksgenoten op weg zijn naar de Gehenna. Door het geweld dat ze willen inzetten tegen de Romeinen, die Jeruzalem zullen vernietigen en veranderen in één grote vuilnisbelt vol vuur en lijken.
Door de belangrijkste te willen zijn, terwijl de weg van het volgen van Jezus is om niet te heersen, maar om te dienen.
Dat is waarom Jezus op weg gaat naar Jeruzalem. Dat is waarom Hij zijn leerlingen even hiervoor waarschuwt voor de weg die Hij moet gaan:
31‘De Mensenzoon wordt uitgeleverd aan de mensen. Die zullen hem doden, maar na drie dagen zal hij uit de dood opstaan.’
Jezus zelf zal de vuurproef moeten ondergaan. Hij zal zelf lijden. Zijn handen en voeten worden misschien niet afgehakt, maar wel vastgeslagen aan een kruis met spijkers. Zijn ogen worden niet uitgerukt, maar het licht in zijn ogen zal doven. Hij zal sterven. Afdalen in de Gehenna. Maar Hij zal het vuur daar doen doven, en de poort van de hel openbreken. Opstaan uit de dood, en Gods nieuwe wereld laten beginnen. En ons het leven geven. Het leven van Gods Koninkrijk.
En wie Jezus volgt, is geroepen om Jezus op die weg te volgen. De weg van zelfverloochening. Van lijden. Van beproeving. Van dienen. Van liefde.
49Iedereen moet met vuur gezouten worden. 50Zout is goed! Maar als het zout zijn kracht verliest, hoe zullen jullie het zijn kracht dan teruggeven? Zorg dat jullie het zout in jezelf niet verliezen en bewaar onder elkaar de vrede.’
Weer een ander beeld. Zout. Nu gebruikt Jezus vaker het beeld van zout zijn. Alleen op deze plek in Marcus wordt dat direct gekoppeld aan het bewaren van de onderlinge vrede. De eenheid.
Dat is het zout in ons. De eenheid. En die eenheid staat op allerlei manieren onder druk, staat onder vuur. Dat was al in de tijd van Jezus. De leerlingen die vallen voor de verleiding van macht en ruziën over wie de belangrijkste is. Maar ook in onze tijd van privé spiritualiteit. Er zijn allerlei theologieën te vinden op internet. Fantastisch dat we kerkdiensten kunnen uitzenden via youtube. Maar daar is ook veel onzin te vinden, verkondigt door charismatische sprekers en dus heel overtuigend. Maar niet goed. Niet goed voor onze onderlinge eenheid.
Zoals ook corona een beproeving is voor onze eenheid. In de wereld, waar allerlei grenzen worden getrokken. Tussen rijke en arme landen, wel en niet gevaccineerd, wel of niet goed geïnformeerd. Als kerk is het onze roeping om daarbij eenheid te zoeken en te stimuleren.
Maar corona is ook een beproeving voor de eenheid in de kerk. De verbinding is misschien wel verzwakt. De meningen zijn verdeeld. We zijn allemaal aangewezen geweest op onze eigen spiritualiteit. Weten we de eenheid te bewaren?
Dat is ons zout. Onderlinge vrede. Eenheid. Omdat wij kennis hebben van Gods grote plan. Om de hemel en aarde weer één te maken onder één hoofd Christus. Die eenheid vraagt God van ons. Die eenheid geeft God ons. In die eenheid vinden wij Gods liefde en getuigen wij daarvan. In alle beproevingen. In alle verleidingen. Zijn wij één. Op zo’n manier dat iedereen welkom is om met ons Jezus na te volgen. Amen.
Disciples of Jesus, guests with us,
The story we read begins with a man who works miracles in Jesus name, but he does not want to join the apostles. He doesn’t want to be part of the community. On your own, connected with Jesus.
Very recognizable in our country. Because in the Netherlands, according to a French proverb, it works like this:
Take one Dutchman and you have a Calvinist.
Take two Dutchmen and you have a church.
Take three Dutchmen and you have a church split.
Very recognizable even in our time. In the times we live in, spirituality is very hip. Since people no longer believe in God, they believe in everything. Everyone has their own private spirituality. You experience it individually. What’s really super unpopular is what we’re doing here. Gathering on Sundays, being part of a community, connecting with others. You’re kind of special when you do that.
And one reason to have your own spirituality, separate from other people, is that God’s ground staff is sometimes disappointing. If you experience your spirituality alone, you will not be bothered by it.
And I think that’s what’s going on here too. Because why does this man not want to go with Jesus? Because the apostles squeezed themselves between the man and Jesus. Just listen to John’s reproach:
38Master, we have seen someone cast out demons in your name, and we have tried to prevent him from doing so because he did not want to join us.”
He doesn’t want to join us. He doesn’t want to follow us. Us, that is Jesus and his apostles. The problem is not that the man did not want to follow Jesus. The problem is that he didn’t want to follow the followers of Jesus. Johannes and the others have squeezed in between them.
And it is not surprising that the man does not find that attractive. A few verses before this, the students argued about which of them is the greatest. When Jesus becomes king, which of them will become minister of defense or minister of finance?
No wonder the man didn’t feel like joining that club.
But that’s my idea of ??what’s going on. Jesus knows much better what is going on. And He calls on His disciples to look wider.
39Jesus said, “Do not hinder him. For someone who works a miracle in my name cannot possibly speak evil of me the next moment. 40Whoever is not against us is for us. 41Truly I tell you, whoever gives you a cup of water to drink because you belong to Christ will surely be rewarded.
Even outside the church there are people who follow Jesus. Who are led by the Spirit of Jesus. It is a great challenge for us to be church in such a way that as many people as possible can feel at home here. Especially in this time, when we think we can manage with our private faith.
Although. Jesus himself can also be a reason not to imitate Him. Because Jesus sometimes speaks harsh words.
42Whoever leads one of the few who believe in me astray would be better off if he were thrown into the sea with a millstone about his neck. 43If your hand leads you astray, cut it off: it is better for you to enter life maimed than with two hands to go to Gehenna, to the unquenchable fire. 45If your foot leads you astray, cut it off: it is better for you to enter life lame than having two feet to be thrown into Gehenna. 47And if your eye lead you astray, pluck it out: it is better for you to enter the kingdom of God with one eye than to be cast into Gehenna with two eyes, 48where the worms gnaw on and the fire is not quenched .
Jesus is talking about people who have to be thrown into the sea with a stone around their neck. About chopping off hands and feet. Sticking out eyes. About the hell that people are thrown into. Jesus looks like a Taliban fighter here.
Well, I’ve never heard of churches where these texts are literally applied. All Christians of all times have understood that Jesus uses images here to make something clear.
One of those statues is Gehenna. This is sometimes translated as ‘hell’. But the images we have of ‘hell’ come mainly from the Middle Ages, not from the Bible. The word Gehenna evokes something different in Jesus’ time.
The Gehenna was the valley of Hinnom, just outside Jerusalem. There was the urban garbage dump. Waste and animal corpses were burned there. Then you can imagine what it smelled like, how it felt there. What kind of people were working there. And centuries before that, it was also the valley where child sacrifices were offered to the idol Moloch. The Gehenna is a place and image of abomination, fire and death.
Another image Jesus uses comes from the last verse of the book of the prophet Isaiah:
Isaiah 66:24
As they leave the city, they see the corpses of those who rebelled against me: the worm attached to them gnaws shall not die, and the fire in which they burn shall not be quenched; they are abhorred by all living things.
Mark 9
be cast into Gehenna, 48where the worms gnaw and the fire is not extinguished.
Jesus sees that his people are on their way to Gehenna. Because of the violence they want to use against the Romans, who will destroy Jerusalem and turn it into one big garbage dump full of fire and corpses.
By wanting to be the foremost, while the way of following Jesus is not to rule, but to serve.
That is why Jesus is on his way to Jerusalem. That is why He warns His disciples for a moment about the way He must go:
31“The Son of Man is being handed over to the people. They will kill him, but after three days he will rise from the dead.”
Jesus himself will have to undergo the trial by fire. He himself will suffer. His hands and feet may not be chopped off, but they are nailed to a cross with nails. His eyes will not be plucked out, but the light in his eyes will be extinguished. He will die. Descend into the Gehenna. But he will put out the fire there, and break open the gate of hell. Rise from the dead, and let God’s new world begin. And give us life. The Life of God’s Kingdom.
And whoever follows Jesus is called to follow Jesus on that path. The way of self-denial. Of suffering. Of trial. of serving. Of love.
49Everyone must be salted with fire. 50Salt is good! But if the salt loses its strength, how will you give it back its strength? See that you do not lose the salt in yourselves and keep peace among yourselves.”
Yet another image. Salty. Now Jesus more often uses the image of being salty. Only in this place in Marcus is that directly linked to maintaining mutual peace. The unit.
That’s the salt in us. The unit. And that unity is under pressure in all sorts of ways, is under attack. That was already in the time of Jesus. The students who fall for the temptation of power and argue over who is the most important. But also in our time of private spirituality. There are all kinds of theologies available on the internet. It’s great that we can broadcast church services via youtube. But there is also a lot of nonsense to be found there, proclaimed by charismatic speakers and therefore very convincing. But not good. Not good for our mutual unity.
As corona is also a test for our unit. In the world, where all kinds of boundaries are drawn. Between rich and poor countries, vaccinated and not, well informed or not. As a church, it is our calling to seek and encourage unity in this.
But corona is also a test for unity in the church. The connection may have been weakened. Opinions are divided. We have all been dependent on our own spirituality. Can we keep unity?
That’s our salt. Mutual peace. Unit. Because we have knowledge of God’s great plan. To make heaven and earth one again under one head Christ. God asks that unity of us. God gives us that unity. In that unity we find God’s love and bear witness to it. In all trials. In all temptations. Are we one. In such a way that everyone is welcome to follow Jesus with us. Amen.