bij Handelingen 4:23-37
Broers en zussen, gasten in ons midden,
Het is heel bijzonder dat er maar één kerk is in Delfgauw. Nog wel. Want ik kan een aantal goede redenen bedenken om deze kerk te scheuren.
- Er zitten hier mensen van wie het orgel wel de deur uit mag. En mensen die helemaal niks hebben met de band. Waarom niet een orgelkerk en een bandkerk.
- We verschillen van mening over homoseksualiteit of seks voor het huwelijk. Sommigen vinden dat het overduidelijk is dat dat volgens de Bijbel niet mag. Anderen vinden het onbegrijpelijk als we ons op dat gebied niet aanpassen aan de tijd waarin we leven.
- Er zijn mensen die vooral mooie erediensten willen, en mensen die het vooral belangrijk vinden dat we recht doen aan de armen en de schepping.
- Er zijn mensen die het graag reformatorisch houden, en mensen die de evangelische kant op willen.
- En we zitten hier met heel verschillende mensen. En door die verschillen is het soms moeilijk om elkaar te begrijpen. Waarom niet één kerk voor doeners, en één voor denkers. Of één voor 50+, en één voor 50-. Of één voor het oude dorp, en één voor Emerald.
Ik kan wel vijf goede redenen bedenken om Kerk Delfgauw te scheuren. Er zijn duizenden kerken die vanwege dit soort redenen zijn gescheurd. Deze week nog de United Methodist Church in Amerika. Waarom zouden wij dat niet ook doen?
Er is natuurlijk een praktisch probleem. We zijn in Delfgauw met zo weinig christenen, dat we maar één kerkgebouw en één dominee kunnen betalen. Als we er twee kerken van zouden maken, zouden we allemaal veel meer geld moeten overmaken naar de kerk. Daar hebben we natuurlijk geen zin in.
Maar ik hoop toch dat er een nog veel belangrijkere reden is. Als we deze kerk zouden scheuren, zouden we rechtstreeks ingaan tegen Gods plan met deze wereld.
Dat plan lezen we heel concreet in
Efeziërs 1:9-10
(NBV)
Hij heeft ons in al zijn wijsheid en inzicht dit mysterie onthuld: zijn voornemen om met Christus de voltooiing van de tijd te verwezenlijken en zijn besluit om alles in de hemel en op aarde onder één hoofd bijeen te brengen, onder Christus.
(BGT)
Want God had besloten om zijn plan aan ons bekend te maken: hij wilde dat de hemel en de aarde door ?Christus? weer een eenheid zouden worden. Dat plan is uitgevoerd toen het juiste moment gekomen was. ?Christus? heerst nu over alles.
Gods plan is om de hemel en op de aarde weer één te maken, door alles en iedereen onder Jezus de Christus, de Messias, bij elkaar te brengen.
Alle andere dingen in de Bijbel zijn daarop gericht: vergeving van zonden, dat we door de Heilige Geest Gods kinderen kunnen worden, recht doen aan de armen en de schepping: dat staat allemaal in dienst van dit grote plan van God.
En dat maakt dat eenheid van de kerk niet een extraatje is. Voor als klaar bent met de echt belangrijke dingen. Eenheid is de kern van Gods plan. In Gods plan is geen ruimte voor een verdeelde kerk. De kerk is een instrument en voorproefje van Gods plan om alles onder Jezus één te maken. Als de kerk verdeeld is, dan is de kerk kapot.
Een verdeelde kerk is als auto rijden met lekke banden, of een kaars aansteken met een lucifer zonder kopje. Het werkt gewoon niet. En het is ook niet zo gek dat een verdeelde kerk steeds kleiner wordt. God kan zijn plan maar heel matig uitvoeren als zijn belangrijkste instrument, de kerk, zo gescheurd is. Niet omdat Hij niet beter kan, maar trouw is aan Zijn plan om door mensen heen te werken.
Hoe kunnen we hier nou verder in komen?
Een manier om eenheid te creëren is elkaar tolereren. Pluriformiteit noemen we dat. Alles moet kunnen. Iedereen heeft zijn eigen waarheid. We zijn het eens dat we het oneens zijn.
En dat is misschien een goede visie om een land bij elkaar te houden. Maar eenheid in de kerk moet altijd samen gaan met heiligheid.
Heiligheid gaat over waarheid en heilig leven. Heiligheid wil zeggen dat sommige dingen in de kerk echt niet kunnen. Roddelen, vreemdgaan, gierigheid, blijvende boosheid. Dat soort gedrag kunnen we niet tolereren. Daar moeten we elkaar op aan kunnen spreken. Er is altijd een tweede kans mogelijk, vergeving, verzoening. Maar in de kerk kan het niet zo zijn dat we alles maar tolereren. Dan houd je geen heiligheid meer over.
Het is makkelijk om als kerk heel heilig te zijn. Strenge regels over wat wel en niet mag. Een kleine kerk vol heilige boontjes.
En het is makkelijk om één te zijn door elkaar te tolereren, en de heiligheid te vergeten. Een slappe hap kerk.
Het is pas echt een spannende uitdaging om in de kerk een goede balans te vinden tussen eenheid en heiligheid.
Het boek Handelingen zit vol met die spanning. We lazen een stuk uit Handelingen vier. Eigenlijk het laatste stuk van de opstartfase van de kerk, waarin er nog geen conflicten zijn. In de hoofdstukken hierna komt de spanning tussen heiligheid en eenheid in de kerk steeds weer naar boven.
Maar hier gaat het nog helemaal goed.
32De groep mensen die het geloof had aanvaard, leefde eendrachtig samen.
Letterlijk staat er: ze waren één hart en ziel. Ze waren helemaal één met elkaar. In eerste instantie dacht ik: dit lijkt wel een soort verliefdheidsfase. Ze zitten nog zo op de roze wolk dat ze alles aan elkaar mooi en fijn vinden.
Maar één van hart en ziel is niet hoe je je relatie begint, maar iets waar je in je huwelijk naar toe werkt. Het doel van het huwelijk is om meer en meer één te worden. Het lijkt dus niet op verliefdheid aan het begin, maar eerder op mensen die al 60 jaar met elkaar getrouwd zijn en nog steeds meer van elkaar gaan houden. Zo’n ideaal huwelijk. Een heilig verbond.
En wat het extra bijzonder maakt, is dat die eenheid ontstaat in een hele spannende situatie. Petrus en Johannes zijn net uit de gevangenis vrijgelaten. Ze zijn door de religieuze en politieke machthebbers streng toegesproken dat ze nooit meer in het openbaar de naam van Jezus mogen noemen.
En in die nieuwe levensgevaarlijke situatie, leggen de gelovigen hun zorgen in gebed voor aan God. En allen werden vervuld met de Heilige Geest. Ze kregen nieuwe kracht om vrijmoedig te blijven spreken, en om echt één te zijn met elkaar.
Die eenheid van hart en ziel komt ook niet uit de lucht vallen. Het is iets dat God al heeft belooft door de profeten.
Zo schrijft Jeremia deze woorden van God:
Jeremia 32
38Zij zullen mijn volk zijn en ik zal hun God zijn. 39Ik zal hen één van ?hart? en één van zin maken, zodat ze altijd ?ontzag? voor mij zullen hebben en het hun en hun nageslacht goed zal gaan. 40Ik zal een eeuwig ?verbond? met hen sluiten, ik keer mij nooit meer van hen af en zal hen altijd ?zegenen.
En Ezechiël:
Ezechiël 11
19Dan zal ik hen één van hart maken en hun een nieuwe geest geven; ik zal hun versteende ?hart? uit hun lichaam halen en hun er een levend ?hart? voor in de plaats geven. 20Dan zullen ze mijn wetten gehoorzamen en mijn regels in acht nemen. Zij zullen mijn volk zijn en ik zal hun God zijn.
God heeft belooft dat hij een nieuwe verbond zal sluiten. Een nieuw verbond met Israël, door die ene Israëliet die trouw is geweest aan God: Jezus de Messias. Eenheid is het teken van het nieuwe verbond dat God heeft belooft. De eenheid is mogelijk omdat God zelf ons een nieuw hart geeft. Een hart dat gevuld is door de Heilige Geest.
Het is geen makkelijke eenheid van pluriform zijn. Het is een spannende eenheid. Een eenheid die stand houdt onder verdrukking. Die het gevolg is van het nieuwe verbond. Die gegeven wordt door de Heilige Geest. Die alleen vol te houden is vanuit de liefde die God aan ons geeft. Een eenheid die van ons vraagt om ons er voor in te spannen.
Het is die eenheid, die we oefenen in een oecumenische viering. Door zo’n viering te houden, oefenen we ons in onze interne eenheid. Het vraagt van de jongere generaties, om solidair te zijn met senioren die hebben meegemaakt dat hervormd, gereformeerd en katholiek niet samen gingen, omdat heiligheid belangrijker werd gevonden dan eenheid. Het vraagt om praktische inspanning om alles in de Vredeskerk goed georganiseerd te krijgen. In de voorbereiding zijn er altijd dingen die niet goed gaan en kleine of grotere meningsverschillen in de voorbereidingswerkgroep die we moeten uitspreken. Zo oefenen we ons in eenheid.
Een tweede concrete toepassing is hoe we één zijn in ons bezit. Juist op dat gebied kwam de eenheid van de kerk in Handelingen duidelijk naar boven:
32De groep mensen die het geloof had aanvaard, leefde eendrachtig samen. Geen van hen beschouwde zijn bezittingen als zijn persoonlijk eigendom, want ze hadden alles gemeenschappelijk.
Mijn favoriete theoloog, Tom Wright, zegt hierover:
‘What you do with money and possessions declares loudly what sort of a community you are, and the statement made by the early church’s practice was clear and definite.’
‘Wat je doet met je geld en bezit vertelt luid en duidelijk wat voor soort gemeenschap je bent. Door alles te delen maakte de vroege kerk een heel duidelijk statement’.
Het is niet zo dat iedereen alles verkocht en het geld aan de apostelen gaf. We weten dat ze samen kwamen in de huizen van gemeenteleden, dus het was niet zo dat iedereen zijn huis had verkocht. Het was eerder dat iedereen die dat wilde, het bezit dat hij of zij zelf niet nodig had, verkocht en aan de kerk schonk. De kerk bestond voor het grootste deel uit slaven, dagloners en armen. Alleen door royaal met elkaar te delen konden ze er voor zorgen dat niemand tekort kwam. Ze waren één hart en ziel, dus als iemand honger had, voelde dat alsof je zelf honger had. Als iemand op straat moest slapen, voelde dat alsof je zelf geen dak boven je hoofd had. Door radicaal te delen, kwam niemand van hen iets tekort. Revolutionair in die keiharde samenleving.
Als je die financiële eenheid probeert door te vertalen naar vandaag. Dan zouden wij veel guller kunnen zijn met ons bezit. Delen met vluchtelingen, kerken in arme landen, diaconale projecten in ons eigen land. Delen ook met onze eigen kerk. Op de begroting van onze eigen Protestantse Gemeente Pijnacker-Delfgauw staat een tekort van 70.000 euro. En zo’n tekort kan rare dingen gaan doen met ambtsdragers. Als je niet oppast schiet je van tekort en krimp naar kramp. Kom je in een neerwaartse spiraal terecht en ga je je zekerheid zoeken in het geld dat je in het verleden hebt verzameld.
Nou kunnen we als kerk nog veel verbeteren aan hoe we communiceren over geld, en zijn we pas een paar jaar bezig met visie en beleid op geld en goed. Daar moeten we in groeien. Maar het zou mooi zijn als we samen ook guller worden naar de kerk toe. Dat de penningmeester met een gerust hart elk jaar een overschot kan overmaken naar de diaconie. Omdat we er op kunnen vertrouwen dat er elk jaar ruimhartig gegeven wordt. Omdat we ons bezit niet beschouwen als iets wat we verdiend hebben om voor onszelf te houden. Maar als iets dat we gekregen hebben om van te delen. Zodat niemand tekort heeft.
Zo kunnen we met ons geld en bezit getuigen van radicale eenheid. Eenheid van hart en ziel. Eenheid die niet uit ons zelf voortkomt, maar uit de Geest. Uit Gods liefde. Uit het Nieuwe Verbond dat Jezus voor ons gesloten heeft. Door trouw te zijn aan God, door te sterven en weer op te staan uit de dood. Als we het brood breken en de beker delen, gedenken en vieren we dat Nieuwe Verbond. En we verwachten de eenheid van hemel en aarde, die Jezus ooit zal volbrengen. Amen.