Gemeente, gasten in ons midden,
De grote vraag
De vorige keer stonden we stil bij de grote vraag van Habakuk: hoe kan het dat God de goede Schepper is, die trouw blijft aan wat begon. En dat er toch zoveel ellende is in de wereld. Hoe kan God goed en zijn machtig en toch toestaan dat IS bestaat?
De vorige keer kregen we nog niet echt een antwoord. We eindigden het verhaal met Habakuk die op de muren van de stad staat, en wacht op het antwoord van God. We gingen naast Habakuk staan en keken wat we van hem kunnen leren. Namelijk: net zoals Habakuk de nood in de wereld in gebed bij God brengen, zelf stappen nemen tegen onrecht, kijken waar God in de wereld aan het werk is, en op God blijven vertrouwen als de goede schepper.
Het grote antwoord
In dit tweede hoofdstuk van Habakuk, komt het antwoord van God op Habakuks grote vraag. De vraag die ook onze vraag is. En het antwoord van God luidt:
4 Wie niet oprecht is kwijnt weg, maar de rechtvaardige zal leven door zijn trouw.
Habakuk krijgt de opdracht om dat antwoord groot en duidelijk op te schrijven zodat iedereen het kan lezen.
Als je deze tekst tegenkomt langs de snelweg is natuurlijk niet direct duidelijk wat het betekent. Terwijl het wel een heel belangrijke tekst is. De apostel Paulus heeft dit billboard ook een plek gegeven in de Romeinenbrief en de brief aan de Galaten. Het was voor hem ook een soort samenvatting van wat hij wilde vertellen.
De rechtvaardige (rechter)
Maar wat betekent deze tekst dan? Eerst maar eens kijken naar het woordje ‘rechtvaardige’. Het woord komt heel vaak voor in de Bijbel, 200 keer in het Oude Testament en een keer of 80 in het Nieuwe Testament. Het is een juridisch woord. Als een rechter rechtspreekt wordt van één van de twee partijen gezegd: jij staat in je recht. Jij bent de rechtvaardige. De rechtvaardige is degene van wie de rechter zegt: ik spreek je vrij. Maar dan is het wel belangrijk dat de rechter zelf ook rechtvaardig is. In de tijd van Habakuk en Paulus was dat vaak niet het geval. Een onrechtvaardige rechter zal schuldigen vrijspreken en onschuldigen veroordelen. Een rechtvaardige rechter zal van iemand die gelijk heeft zeggen: jij bent een rechtvaardige.
En God is in dit beeld de rechter. Hij moet rechtvaardigheid brengen. En hij is een rechtvaardige rechter. Daarom zal hij de schuldige veroordelen en de rechtvaardige vrijspreken.
God is trouw aan zijn verbond
En dat brengt ons bij dat tweede belangrijke woord uit de tekst op het bilboard. Trouw. God is trouw. Trouw aan zijn verbond. Hij heeft de hemel en aarde geschapen en blijft trouw aan wat hij begon. Hij heeft Israël uitgekozen en een verbond met hen gesloten. God blijft trouw aan dat verbond en heeft beloofd Israël te helpen zolang zij trouw zijn aan Hem. God is trouw aan zijn verbond als hij Israël bijstaat als rechtvaardige rechter. En zo kom je bij:
De rechtvaardige zal leven vanwege Zijn trouw. Zijn met een hoofdletter. De rechtvaardige zal leven omdat God trouw is. Vanwege Gods trouw aan zijn schepping en verbond, omdat God een rechtvaardige rechter is, daarom moet hij ook oordelen en rechtspreken en aanwijzen wie er rechtvaardig is en wie niet. En zorgen dat er recht wordt gedaan.
God trouw aan zijn verbond: in Habakkuks tijd na lang wachten
In Habakuks tijd werkte dit antwoord zo. Veel Israëlieten leefden zelf erg onrechtvaardig. Daarom beschermde God hen niet langer en stuurde hij de Babyloniërs, de Chaldeeën op hen af. Tot verbazing van Habakuk, die niet begrijpt waarom God het kwaad bestrijdt met een nog groter kwaad. Dat lazen we in het eerste hoofdstuk van Habakuk. Maar na zeventig jaar werden de Babyloniërs zelf verslagen door de Perzen. Ze hadden geplunderd, nu werden ze zelf geplunderd. Ze hadden bloed vergoten, nu werd hun bloed vergoten. Ze hadden allerlei volken overheerst, nu werden de Babyloniërs zelf overheerst. De Joden mochten weer terug naar Jeruzalem en konden de stad en de tempel opnieuw opbouwen. God was trouw aan zijn verbond. Daardoor konden de rechtvaardige Israëlieten weer leven.
Maar de Israëlieten waren opnieuw ontrouw aan God. Ze deden weer allerlei slechte dingen. Alle verkeerde dingen die de Babyloniërs deden, waarover Habakuk schrijft, diezelfde verkeerde dingen deden de Israëlieten net zo goed zelf. Diefstal, uitbuiting, verkeerde structuren die onderdrukken, de rijken feesten terwijl de armen honger lijden, uitbuiting van de aarde, afgoderij. Ondanks Gods trouw leek er opnieuw niks veranderd.
God trouw aan zijn verbond: Door Jezus
En daarom gaat deze billboard tekst van Habakuk opnieuw een grote rol spelen als Paulus een paar honderd jaar later schrijft over wie Jezus nou was. Paulus gaat het billboard lezen met Jezus Christus op zijn netvlies. En dan leest hij het volgende: de rechtvaardige zal leven door de trouw van Jezus Christus. Jezus Christus is trouw geweest aan Gods geboden. Hij heeft wel geleefd zoals God het wilde. Zelfs in zijn diepste lijden is Jezus trouw gebleven aan zijn roeping: om voor God te leven en voor zijn mensen te sterven. En zo de macht van zonde en dood te verslaan. Zo is Jezus trouw geweest aan God.
En Jezus’ trouw wordt nu meegewogen in dat beeld van de rechtszaak. God is een rechtvaardige rechter die moet besluiten of wij goed hebben geleefd. Dat hebben we allemaal niet. We hebben allemaal onze steken laten vallen, zo vaak niet gedaan wat God wilde. Maar God kijkt naar ons door Jezus Christus. Jezus die wel trouw is geweest, zelfs tot in de dood. En daarom luidt Gods uitspraak: jij bent een rechtvaardige, want Jezus heeft het oordeel dat ik over jou zou moeten vellen op zich genomen, en de straf voldaan.
En dit wijst ook weer terug naar Gods trouw aan zijn verbond: in Jezus wordt geopenbaard dat God inderdaad trouw is aan zijn verbond. Hij heeft het probleem van onze ontrouw zelf opgelost. Hij is trouw geweest, ook al waren wij ontrouw. In Jezus heeft God een einde gemaakt aan het probleem van de zonde. Het probleem van de dood. Het probleem van het kwaad. In Jezus heeft God een nieuw begin gemaakt. En zo leest Paulus het Billboard van Habakuk: De rechtvaardige (wij die in Jezus geloven) krijgen het leven door de trouw van Jezus Christus.
God trouw aan zijn verbond: Doordat Jezus komt: Aarde vol van zijn heerlijkheid.
Maar hoe is dat dan een antwoord op de vraag van Habakuk? Hoe kan God de goede schepper zijn die trouw is aan wat hij begon, en toch toelaten dat er erge dingen gebeuren?
Volgende week, bij Habakuk hoofdstuk drie, komt het persoonlijke antwoord van Habakuk. Hoe hij daar mee omgaat. Nu kijken we nog naar het grote verhaal. Hoe is Jezus het antwoord op de grote vraag van Habakuk?
Een antwoord op die vraag vinden we in vers 14:
14 Maar zoals de zee vol water is, zo zal de aarde vol kennis van de grootheid van de HEER zijn.
Als we ook dit vers in het perspectief van Jezus Christus lezen, krijg je het volgende.
Jezus heeft de macht van zonde, dood en kwaad verslagen. God ziet ons nu al als rechtvaardigen, met zijn Geest woont hij in ons en maakt ons geschikt om mee te bouwen aan zijn goede koninkrijk.
Maar tegelijk leven we in een wereld waar zonde, dood en kwaad nog steeds gebeuren. Maar dat zal niet altijd zo zijn. Jezus komt eens terug. Dan zal heel de aarde vol worden van kennis van de grootheid van de Heer. Dat betekent: God zelf komt op aarde wonen. Heel de aarde wordt vol van zijn goedheid, zijn luister, zijn majesteit, zijn grootheid. Dan is er geen ruimte meer voor zonde, dood en kwaad. Zoals de zee vol zit met water, zo zal de aarde dan gevuld zijn met de goedheid van God.
Zwijgen
Dus hoe kan het dat God de goede schepper is en dat er tegelijk zoveel erge dingen gebeuren? Het antwoord van hoofdstuk 2 van Habakuk is: de rechtvaardige zal leven door zijn trouw. God ziet ons als rechtvaardigen. Hij is een goede en eerlijke rechter. Maar hij ziet ons in Jezus Christus die wel trouw is geweest. Jezus heeft de zonde, de dood en het kwaad op zich genomen en verslagen. Daarin mogen we Gods trouw aan ons zien. En daarom kunnen we er op vertrouwen dat Jezus komt om voor eens en altijd af te rekenen met het kwaad. Dan zal de aarde vol zijn van Gods goedheid, zoals de zee vol is met water. In dat perspectief staat ons leven. In dat perspectief staat ook onze ontrouw. De diefstal, uitbuiting, verkeerde structuren die onderdrukken, de rijken die feesten terwijl de armen honger lijden, uitbuiting van de aarde en de afgoderij die nog steeds bestaan. De onrechtvaardigheid waar wij zelf zo vaak nog aan meedoen. Het zal verdwijnen, want God is trouw.
En daarom worden ook wij opgeroepen ons te richten op God en aan zijn trouw vast te houden.
20 De HEER troont in zijn heilig paleis. Aarde, wees stil voor hem! Amen.