bij Matteüs 1:18-25, sermon in English below
Leerlingen van Jezus, gasten met ons,
Vorige week lazen we in het Evangelie van Lucas over Maria. Over haar wonderlijke zwangerschap. Over haar lied waarin ze zingt hoe de komst van de Messias alles verandert.
Vandaag lezen we hetzelfde verhaal, maar dan vanuit een ander perspectief. Niet over Maria, maar over haar verloofde: Jozef. Niet uit het Evangelie van Lucas, maar uit het Evangelie van Matteüs.
En die twee evangelisten hebben ook inhoudelijk een andere focus. Welk probleem moet er worden opgelost?
Bij de evangelist Lucas is dat het probleem van wie er koning is.
Hoofdstuk 1 van Lucas begint bij koning Herodes als koning van Judea. En Hoofdstuk 2 met keizer Augustus die daar weer boven staat.
Lucas eindigt zijn verhaal in het boek Handelingen met de apostel Paulus die een andere koning, Jezus, vrij verkondigt in de stad van de keizer: Rome. Het gaat Lucas om de komst Gods omgekeerde koninkrijk waarin alles wordt rechtgezet.
Het kerstevangelie bij Matteüs gaat over bevrijding van zonde.
Die twee kanten van het verhaal, koninkrijk van God en verlossing van zonde, hebben elkaar nodig.
Net zoals het perspectief van Maria en dat van Jozef elkaar nodig hebben. Zoals Jozef en Maria elkaar nodig hebben.
Vandaag dus het perspectief van Jozef. Jozef uit de stam Juda, uit het geslacht van David. Jozef de timmerman, lezen we verderop in het evangelie. We lezen ook dat Jozef later de vader zal worden van Jezus’ jongere broers en zussen.
Maria is als verloofd Joods meisje waarschijnlijk een jaar of 15. Jozef is als Joodse jonge man een jaar of 18. Joodse mannen waren vaak net een paar jaar ouder als ze trouwden dan de vrouwen.
Maar nu zijn Jozef en Maria nog niet getrouwd, maar verloofd. En verloofd zijn stelde in die tijd wat meer voor dan bij ons. Verloofd zijn is aan elkaar beloofd zijn. Maria en Jozef wonen nog niet samen, gaan niet met elkaar naar bed, maar gelden al wel als man en vrouw. Als een van hen onder het huwelijk uit wil, kan dat alleen door van elkaar te scheiden.
Vorige week lazen we bij Lucas dat Maria na de aankondiging door de engel Gabriël, naar haar nicht Elisabeth ging, en daar drie maanden bleef. Het kan best zijn dat ze pas bij thuiskomst na die drie echt met Jozef sprak. Hem toen vertelde dat ze zwanger was van de Heilige Geest.
Zwanger van de Heilige Geest. Dat is wel heel moeilijk te geloven. Zou jij je verloofde geloven, als dat haar verklaring is voor haar zwangerschap? Iets wat ook in de geschiedenis van Israël nog nooit is gebeurd? Het heeft alles weg van een smoesje. Hoeveel Jozef ook van Maria houdt, het is duidelijk dat ze met een andere man naar bed is geweest.
Wat doet Jozef? Hij is een rechtvaardig mens, zegt het evangelie. Dat wil zeggen dat hij probeert naar de wetten van God te leven. De wet is op dit gebied duidelijk: op vreemd gaan staat de doodstraf, volgens Deuteronomium zelfs door steniging. Nou werd die wrede straf in praktijk niet opgelegd. Maar als bekend werd dat Maria was vreemdgegaan, zou ze wel worden uitgestoten door het dorp. En Jozef wil niet dat ze te schande wordt gemaakt, staat er.
Hij kan niet openlijk van Maria scheiden, want dan moet hij in het openbaar een reden noemen. Dan moet hij haar ook aanklagen voor overspel. Dus hij besluit in stilte van haar te scheiden. Maria zal dan als ongetrouwde moeder bij haar ouders blijven. En het hele dorp zal Jozef boos aankijken. Eerst je verloofde zwanger maken, en dan van haar scheidden. Jozef zou de schuld en schande moeten dragen. Dat offer zou Jozef brengen voor Maria.
Terwijl Jozef in bed ligt te woelen over dit besluit, krijgt hij een droom. Een engel vertelt hem dat Maria zwanger is van de Heilige Geest. Dat hij met Maria moet trouwen, dat hij het kind Jezus moet noemen. En dat dit kind het volk zal bevrijden van hun zonden.
En Matteüs voegt daar aan toe dat op deze manier in vervulling gaat wat de profeet Jesaja heeft voorzegt: een maagd zal zwanger worden en een zoon baren die Immanuël genoemd zal worden, God is met ons.
Zo bouwt Matteüs de geboorte van Jezus helemaal op vanuit het Oude Testament.
Hij begint met het woord afkomst, het Griekse woord ‘genesis’. Matteüs heeft het over God die Abraham riep om door zijn nageslacht heen alle volken tot zegen te zijn. Hij heeft het over Jozef, de dromer. Over Maria, oftewel Mirjam, in Exodus de zus van Mozes. Het gaat over David, wiens nakomeling voor altijd koning zou zijn over Israël. Over de profeet Jesaja die het heeft voorzegt. Matteüs vertelt het verhaal van het volk Israël. Van het nageslacht van Abraham, die andere volken tot zegen zouden zijn.
Maar het probleem was dat die nakomelingen van Abraham net zo zondig waren als de andere volken. Ze luisterden niet naar God, maar kozen hun eigen wegen. Ze lieten de God van Israël los, en gingen afgoden dienen. Ze leefden voor geld en macht, waardoor ook in Israël het onrecht groeide en bloeide.
God kon niet anders dan zijn zegenende handen van zijn volk afhalen. Hij liet hen de consequenties van hun eigen keuzes dragen en leverde hen uit aan de koningen van Babylon. Ze raakten in ballingschap in een ver land, God was niet meer met hen.
Generaties later leefde Israël in afwachting van de komst van de Messias. Iemand in wie God weer bij hen zou komen. Iemand die de tempel, het koningschap, en het recht zou herstellen.
Maar daarvoor moest de zondigheid van het volk worden weggewist. Er moest een einde komen aan de afgoderij en het onrecht. Er zou iemand moeten komen die Israël zou reinigen, zodat God bij hen zou kunnen zijn.
Daarom zijn beide namen nodig. Immanuël en Jezus. Voor God met ons kan zijn, moeten we eerst worden gered van onze zonde. Dat is wat de naam Jezus betekent: God red.
En dat is de naam die Jozef aan het kind geeft. Door die naam te geven als vader, neemt hij Jezus aan als zijn eigen zoon. En door dat te doen, komt Jezus te staan in de familielijn van Jozef, de koninklijke familielijn van David, de lijn van Juda, de familielijn van Abraham. Jezus wordt geboren in het volk Israël. God vervult zijn belofte aan Abraham. Alle volken zullen worden gezegend in zijn nakomeling, Jezus. Alle volken ontvangen vergeving van zonden, doordat God hen redt in Jezus.
Wij ontvangen vergeving. Niet omdat we uit onszelf rechtvaardig zijn. Omdat we meer goede daden doen dan slechte daden. Wat we ook verkeerd hebben gedaan, God wil ons vergeven. Hij ziet ons in het licht van zijn Zoon. Het licht dat de donkerheid van onze zonden verdrijft.
Iedereen die Jezus erkent als Messias, als Christus, wordt gered van zijn of haar zonde. God zelf woont in ons door zijn Geest. Immanuël, God is met ons, tot de voltooiing van deze wereld.
Amen.
Disciples of Jesus, guests with us,
Last week we read about Mary in the Gospel of Luke. About her miraculous pregnancy. About her song in which she sings how the arrival of the Messiah changes everything.
Today we read the same story, but from a different perspective. Not about Mary, but about her betrothed: Joseph. Not from the Gospel of Luke, but from the Gospel of Matthew.
And those two evangelists also have a different focus in terms of content. What problem needs to be solved?
With the evangelist Luke that is the problem of who is king.
Chapter 1 of Luke begins with King Herod as king of Judea. And Chapter 2 with Emperor Augustus standing above it again.
Luke ends his story in the book of Acts with the apostle Paul proclaiming free another king, Jesus, in the emperor’s city: Rome. Luke is about the coming of God’s inverted kingdom in which everything is set right.
The Christmas Gospel in Matthew is about deliverance from sin.
Those two sides of the story, kingdom of God and deliverance from sin, need each other.
Just as Mary’s perspective and Joseph’s perspective need each other. Like Joseph and Mary need each other.
Today, therefore, Joseph’s perspective. Joseph of the tribe of Judah, of the family of David. Joseph the carpenter, we read later in the Gospel. We also read that Joseph will later become the father of Jesus’ younger brothers and sisters.
As a betrothed Jewish girl, Maria is probably about 15 years old. Joseph, as a Jewish young man, is about 18 years old. Jewish men were often just a few years older than the women when they married.
But now Joseph and Mary are not yet married, but betrothed. And getting engaged was a bit more in those days than it was to us. To be engaged is to be promised to each other. Mary and Joseph do not yet live together, do not sleep together, but are already considered husband and wife. If one of them wants to get out of the marriage, that can only be done by divorcing each other.
Last week we read in Luke that after the announcement by the angel Gabriel, Mary went to her cousin Elisabeth, and stayed there for three months. It may well be that she only really spoke to Joseph when she came home after those three. Then told him that she was pregnant by the Holy Ghost.
Pregnant with the Holy Spirit. That is very hard to believe. Would you believe your fiancée if that was her explanation for her pregnancy? Something that has never happened in Israel’s history? It’s all about an excuse. As much as Joseph loves Mary, it is clear that she slept with another man.
What does Joseph do? He is a righteous man, says the Gospel. That is, he tries to live according to the laws of God. The law is clear in this area: cheating is punishable by death, according to Deuteronomy even by stoning. Well, that cruel punishment was not imposed in practice. But if it became known that Maria had cheated, she would be expelled from the village. And Joseph does not want her to be disgraced, it says.
He cannot openly divorce Mary, because then he must publicly state a reason. Then he must also charge her with adultery. So he decides to divorce her quietly. Maria will then remain with her parents as an unmarried mother. And the whole village will look angrily at Joseph. Get your fiance pregnant first, then divorce her. Joseph should bear the guilt and shame. Joseph would make that sacrifice for Mary.
While in bed, tossing and turning over this decision, Jozef has a dream. An angel tells him that Mary is pregnant with the Holy Spirit. That he should marry Mary, that he should name the child Jesus. And that this child will free the people from their sins.
And Matthew adds that in this way is fulfilled what the prophet Isaiah had foretold: a virgin shall conceive and bear a son, who shall be called Emmanuel, God is with us.
For example, Matthew builds up the birth of Jesus entirely from the Old Testament.
He begins with the word lineage, the Greek word ‘genesis’. Matthew speaks of God calling Abraham to bless all nations through his descendants. He is talking about Joseph, the dreamer. About Mary, or Miriam, the sister of Moses in Exodus. It is about David, whose descendant would be king over Israel forever. About the prophet Isaiah who foretold it. Matthew tells the story of the people of Israel. Of the seed of Abraham, who would bless the nations.
But the problem was that those descendants of Abraham were just as sinful as the other nations. They did not listen to God, but chose their own ways. They let go of the God of Israel and began to serve idols. They lived for money and power, as a result of which injustice also grew and flourished in Israel.
God could not but remove his blessing hands from his people. He let them carry the consequences of their own choices and handed them over to the kings of Babylon. They went into exile in a distant land, God was no longer with them.
Generations later, Israel lived in anticipation of the coming of the Messiah. Someone in whom God would come to them again. One who would restore the temple, kingship, and justice.
But before that, the sinfulness of the people had to be wiped away. Idolatry and injustice had to end. Someone would have to come and cleanse Israel so that God could be with them.
Therefore, both names are needed. Immanuel and Jesus. Before God can be with us, we must first be saved from our sin. That’s what the name Jesus means: God save.
And that is the name Joseph gives to the child. By giving that name as father, he adopts Jesus as his own son. And in doing that, Jesus comes into the family line of Joseph, the royal family line of David, the line of Judah, the family line of Abraham. Jesus is born in the people of Israel. God fulfills his promise to Abraham. All nations will be blessed in his descendant, Jesus. All nations receive forgiveness of sins because God saves them in Jesus.
We receive forgiveness. Not because we are righteous in ourselves. Because we do more good deeds than bad deeds. Whatever we have done wrong, God will forgive us. He sees us in the light of his Son. The light that dispels the darkness of our sins.
Anyone who recognizes Jesus as Messiah, as Christ, is saved from his or her sin. God himself dwells in us through his Spirit. Emmanuel, God is with us to the end of this world.
Amen.