bij Deuteronomium 30
Leerlingen van Jezus, gasten die met ons meekijken,
We moeten een hoop keuzes maken in deze dagen. Wel of geen mondkapje opdoen. Wel of niet toegeven dat je verkouden bent en dus getest moet worden. Wel of niet naar school. Wel of niet een activiteit van de kerk digitaal laten plaatsvinden. Wel of niet bezoek toelaten in huis.
En de gevolgen van die keuzes kunnen groot zijn. Ik was begin vorige week heel licht verkouden. En ik wilde eigenlijk bij iemand in het ziekenhuis langs gaan. Heb ik toch maar niet gedaan. Want stel dat ik corona had. En stel dat ik dat over zou dragen in het ziekenhuis. In het uiterste geval kunnen dit soort kleine keuzes grote consequenties hebben. Die keuzes die wij maken kunnen in het extreme geval keuzes zijn tussen leven en dood.
In Deuteronomium 30 ontmoeten we Mozes aan het eind van zijn leven. En hij stelt Israël voor een belangrijke keuze:
19Ik roep vandaag hemel en aarde als getuigen op: u staat voor de keuze tussen leven en dood, tussen zegen en vloek. Kies voor het leven, voor uw eigen toekomst en die van uw nakomelingen.
Veertig jaar lang is Mozes met het volk Israël op weg door de woestijn. Op weg naar het beloofde land. Een weg van pieken en dalen. Er waren hoogtepunten. De bevrijding uit Egypte, dwars door het water van de Rietzee. De ontmoeting met God op de berg Horeb, de tien geboden die ze ontvingen. Ze kregen brood uit de hemel, manna. Ze bouwden een tabernakel en ervaarden hoe God zelf in hun midden kwam wonen.
Maar er waren ook veel dieptepunten. Het volk had een gouden kalf gebouwd en gezegd: dit is de God die ons heeft bevrijdt uit Egypte. Ze hadden geklaagd over honger en dorst. Ze hadden oorlogen gevoerd, waren aangevallen door slangen. Er waren opstanden geweest tegen het leiderschap van Mozes. Regelmatig had het volk God niet vertrouwt.
Hoe moest het toch verder gaan, met dit onhandelbare volk?
In Deuteronomium staan ze op de grens van het beloofde land, bij de rivier de Jordaan. Mozes noemt nog een keer alle regels van de wet die God aan zijn volk gegeven heeft. Zodat ook deze nieuwe generatie, de tweede generatie sinds het vertrek uit Egypte, goed op de hoogte is. En dan wordt het verbond met God vernieuwd.
Het verbond, de afspraak die voortkomt uit Gods liefde voor Israël. Hij heeft hen uitgekozen om een voorbeeld te zijn voor alle volken. Hij zal hen zegenen, zodat door hen heen alle volken gezegend worden. De voorwaarde voor die zegen is dat Israël zich houdt aan Gods geboden.
Maar ja. Mozes weet na veertig jaar ook wel dat de kans niet zo groot is dat het volk zich nu wel aan de regels gaat houden. En God zelf heeft nog veel meer ervaring met mensen die hij liefheeft, maar die hem vergeten. De Thora, de vijf eerste boeken van de Bijbel, vertellen een realistisch verhaal over ons vermogen als mensen om het goede te doen. Vaak willen we zelf bepalen wat goed en kwaad is. En wat God als kwaad heeft bestempeld, verheffen wij maar al te vaak tot het goede.
Daarom is het niet zo gek dat Mozes ook vertelt wat er gaat gebeuren als het volk niet luistert. Als ze luisteren naar God, horen en doen wat God zegt, dan zal God hen rijkelijk zegenen. Maar als ze niet luisteren zal God hen vervloeken. Dan zullen ze de consequenties moeten dragen. De economie zal instorten, vijanden zullen toeslaan, steden worden belegerd, het volk zal in ballingschap gaan naar een vreemd land.
Maar. God is trouw aan zijn verbond met Israël. En daarom heeft Mozes het ook over terugkeren.
1Wanneer alles werkelijkheid is geworden wat ik u beschreven heb, zegeningen en vervloekingen, en wanneer u ten slotte, door de HEER, uw God, uiteengejaagd en verstrooid onder alle volken, daar lering uit getrokken hebt 2en samen met uw kinderen naar de HEER, uw God, terugkeert en hem weer met hart en ziel gaat gehoorzamen – daartoe heb ik u vandaag aangespoord –, 3 dan zal de HEER, uw God, in uw lot een keer brengen: hij zal zich over u ontfermen en u, na u eerst verstrooid te hebben, weer uit al die landen bijeenbrengen.
Als het volk weer terugkeert naar de Heer. Als ze Hem weer met hart en ziel gaan liefhebben en gehoorzamen. Als ze tot inkeer komen.
Dan keert God zelf weer terug bij zijn volk. Hij zal weer bij hen wonen.
En Hij zal hen doen terugkeren. Terug naar het beloofde land. Terug naar de plaats van zegen. De plek waar God woont.
Dat maakt deze tekst ook spannend in onze tijd. Op deze Israëlzondag.
4Zelfs al zijn sommigen verbannen naar het eind van de wereld, de HEER, uw God, zal u terughalen en weer bij elkaar brengen. 5Hij zal u terugbrengen naar het land dat uw voorouders ooit bezaten en het u weer in bezit geven. Hij zal u meer nog dan uw voorouders zegenen en in aantal doen toenemen.
Deze tekst wordt vaak gelezen als een profetie over het ontstaan van de staat Israël in 1948. Na bijna 2000 jaar verstrooiing, kregen de Joden het recht om terug te keren naar hun eigen land. Wat een wonder. Wat een feest. Wat een teken van Gods trouw.
Maar vanuit het Nieuwe Testament moeten we deze profetie ook op een andere manier lezen. Want het gaat om drie keer terugkeren: terugkeren van het volk tot God, het terugkeren van God tot zijn volk, terugkeren van het volk naar het beloofde land.
En dat is precies waar Jezus het over had.
Marcus 1
15 ‘De tijd is aangebroken, het koninkrijk van God is nabij: kom tot inkeer en hecht geloof aan dit goede nieuws.’
15 ‘Gods nieuwe wereld is dichtbij. Geloof dat goede nieuws! Dit is het moment om je leven te veranderen.’
Het Feest van Gods Koninkrijk, van Gods Nieuwe Wereld, begint met het terugkeren tot God. Kom tot inkeer, dit is het moment om je leven te veranderen. Dit is het moment van Deuteronomium 30:
6De HEER, uw God, zal uw hart besnijden en ook dat van uw nakomelingen, zodat u hem weer met hart en ziel zult liefhebben en in leven zult blijven.
Kom tot inkeer. Kies voor Jahweh, laat Hem jouw God zijn. Heb hem lief.
En Jezus riep niet alleen op om terug te keren. In Hem keerde God zelf terug bij zijn volk. De belofte van Deuteronomium, dat God weer bij zijn volk zou gaan wonen, werd vervult toen Jezus werd geboren in Betlehem.
Johannes 1
14Gods Zoon is een mens geworden. Hij heeft bij ons gewoond. In hem hebben wij Gods hemelse macht gezien. Hij is Gods enige Zoon, die bij de Vader vandaan gekomen is. In hem waren Gods liefde en trouw volledig aanwezig.
En ook de belofte van de terugkeer naar Gods land werd door Jezus vervult. Want het land van God, is de plek waar God regeert. Jezus zegt dat in Hem Gods heerschappij is begonnen. Door Jezus’ leven, lijden, sterven en opstanding is heel de aarde in het bereik van Gods Koninkrijk. God regeert in Jezus over alles en iedereen. Hij is niet alleen in een tempel of in een beloofd land. God regeert overal.
Dus Gods beloften uit Deuteronomium 30, over het terugkeren tot God, het terugkeren van God, en het terugkeren naar het land van God, zijn volledig vervult in Jezus. Wij mogen tot Hem terugkeren, in Jezus is God bij ons komen wonen, heel de wereld is nu het Koninkrijk van God.
En dat betekent volgens Deuteronomium 30 dat ook de wet niet buiten ons bereik ligt:
11De geboden die ik u vandaag heb gegeven, zijn niet te zwaar voor u en liggen niet buiten uw bereik. 12Ze zijn niet in de hemel, dus u hoeft niet te zeggen: “Wie stijgt voor ons op naar de hemel om ze daar te halen en ze ons bekend te maken, zodat wij ernaar kunnen handelen?” 13Ook zijn ze niet aan de overkant van de zee, dus u hoeft niet te zeggen: “Wie steekt de zee voor ons over om ze daar te halen en ze ons bekend te maken, zodat wij ernaar kunnen handelen?” 14Nee, die geboden zijn heel dichtbij, u kunt ze in u opnemen en ze u eigen maken; u kunt ze volbrengen.
Kies voor het leven. Leven naar Gods bedoeling, God gehoorzaam zijn. Dat is niet focussen op de regels. Het is groeien in mens zijn. Mens zijn zoals Jezus mens was. Je karakter laten veranderen. God aankleven.
20door de HEER, uw God, lief te hebben, hem te gehoorzamen en hem aan te kleven.
Dat is een beeld van liefde en passie. Een beeld uit het begin van de Bijbel.
Genesis 2
24Daarom zal de man zijn vader en zijn moeder verlaten, en zijn vrouw aankleven; en zij zullen tot één vlees zijn.
Dat ouderwetse woord aankleven, één zijn. Één zijn met God.
En dan? Als we dichtbij God leven, komt er dan zegen? Deuteronomium lijkt te zeggen van wel:
9De HEER, uw God, zal u voorspoed geven in alles wat u onderneemt, u kinderrijk maken en uw vee en uw land vruchtbaar maken. Hij zal er weer vreugde in vinden om u te zegenen, zoals voorheen bij uw voorouders.
Een groot deel van de wereldwijde kerk neemt deze tekst heel letterlijk. Te letterlijk. Als je gelooft, als je genoeg geld geeft aan de kerk, dan wordt je gezegend. Dan geeft God je rijkdom, welvaart en geluk.
Welvaartsevangelie. Het is the American dream met een christelijk sausje erover.
Maar ook bij deze profetie geldt dat we hem moeten lezen via Jezus.
Jezus die gezegd heeft:
Matteüs 5
3Het echte geluk is voor mensen die weten dat ze God nodig hebben. Want voor hen is Gods nieuwe wereld.
4Het echte geluk is voor mensen die verdriet hebben. Want God zal hen troosten.
5Het echte geluk is voor mensen die vriendelijk zijn. Want aan hen zal God de aarde geven.
6Het echte geluk is voor mensen die doen wat God wil, en die dat het allerbelangrijkste vinden. Want God zal hun moeite belonen.
7Het echte geluk is voor mensen die goed zijn voor anderen. Want God zal goed zijn voor hen.
8Het echte geluk is voor mensen die eerlijk zijn. Want zij zullen God zien.
9Het echte geluk is voor mensen die vrede sluiten. Want zij zullen kinderen van God genoemd worden.
10Het echte geluk is voor mensen die lijden omdat ze doen wat God wil. Want voor hen is Gods nieuwe wereld.
Het echte geluk, gezegend zijn door God. Dat betekent niet rijkdom en welvaart. Je bent niet gezegend als je een vriezer vol brood hebt om een nieuwe lockdown te doorstaan.
Je bent gezegend als je weet dat je altijd iemand om een brood kunt vragen. Als je broers en zussen hebt in de kerk die met je willen delen. Rijkdom en welvaart zijn geen teken van God die individuen zegent. Maar van gelovigen die delen van het brood, delen van hun rijkdom, delen van hun blijdschap en verdriet. Zoals ook de vroege kerk in Handelingen radicaal deelde met elkaar. Omdat ze geloofden dat God zijn beloften uit Deuteronomium had vervult in Jezus.
Dus kies voor het leven. Keer terug naar God. En God zal naar jou terugkeren. Hij zal je doen terugkeren naar beloofde land. Je laten delen in Gods koninkrijk. Dan ben je een gezegend mens. Amen.