bij Marcus 8:22-26, sermon in English below
Leerlingen van Jezus, gasten met ons,
Er staan in de Bijbel natuurlijk heel veel verhalen van Jezus die mensen beter maakt. Maar hoe Hij dat doet, dat staat er nooit zo uitgebreid. Denk maar aan het verhaal dat hier vorige week werd gelezen. Over de tien mensen met een huidziekte die hen onrein maakte. Ze bleven op afstand van Jezus staan, en riepen Hem om medelijden. Jezus zag hen, en zei dat ze zich aan de priesters moesten laten zien. En terwijl ze op weg waren, werden ze genezen.
Jezus kijkt, zegt iets, soms legt Hij een hand op. Maar meer lezen we meestal niet. De genezingen van Jezus zijn geen tovertrucs met magische bezweringen. Één blik, één woord, één gebaar, en er is shalom, vrede, heelheid, genezing.
Maar in het verhaal van vandaag gaat het heel anders.
Jezus is in Betsaïda. Er wordt een blinde man bij Hem gebracht. Jezus neemt hem mee buiten het dorp. Waarom, daar kom ik nog op terug.
En dan:
23Hij deed wat speeksel op zijn ogen, legde er zijn handen op en vroeg: ‘Ziet u iets?’
We krijgen een inkijkje in de spreekkamer. Wat daar gebeurt in afzondering. En de behandeling lijkt nog het meest op het magische effect van ‘een kusje erop’. Zoals een kapotte kinderknie meestal meer geneest van een kusje dan van een pleister.
En toch heeft de behandeling effect. De aanraking van de ogen. Het speeksel van de Zoon van God dat de heling bemiddelt.
Maar wat blijkt dan: de genezing is maar middelmatig gelukt.
24Hij begon weer te zien en zei: ‘Ik zie mensen, het zijn net bomen, maar ze lopen rond.’
Het zicht is deels herstelt. Met een goede bril zou het best te doen zijn, maar het duurt nog 13 eeuwen voor de eerste bril werd ontwikkeld.
Hoe zou dit zijn voor de man? Waarschijnlijk was hij al lang blij dat hij weer iets kon zien. Maar toch. Dan ga je naar Jezus. En dan wordt je maar half genezen.
En hoe zou het zijn voor Jezus? Jezus die misschien al honderden mensen had genezen. En nu was het een keer mislukt? Of half gelukt? Zou Hij gaan twijfelen aan zijn kracht, aan zijn Vader?
Hoe is het voor ons? Ik denk wel herkenbaar. We bidden ook in deze kerk vaak om genezing. Heel soms gebeurt dat opeens op dat moment, volledig. Maar meestal draagt het gebed bij aan een proces van heling. Is het een samenwerking van doctoren en volhardend gebed. Blijven bidden, en blijven behandelen. Hoe vreemd dit verhaal ook is, het is voor ons denk ik heel herkenbaar. Heling gaat meestal in een proces, niet in één ogenblik.
Maar daarna maakt Jezus het ook af:
25Daarna legde hij weer zijn handen op de ogen van de blinde. Deze sperde zijn ogen open en genas; hij zag alles nu heel helder.
Want Jezus’ vermogen om te genezen is en blijft echt van een andere categorie. Waar Hij verschijnt, wordt alles nieuw. In Jezus is Gods geest, Gods kracht volledig aanwezig. Alle genezing, via doctoren en gebed komt van God. Alles komt van Gods Geest die herschept. God die het lichaam zo wonderlijk heeft ontworpen dat het ook zichzelf weer kan herstellen. En in Jezus is Gods helende kracht volledig aanwezig.
Dan volgt er opnieuw een raar stukje:
26Hij stuurde hem naar huis met de waarschuwing: ‘Ga het dorp niet in!’
Blijkbaar woonde de man ergens anders, en was hij meegenomen naar Betsaïda om daar Jezus te ontmoeten. En blijkbaar vindt Jezus het nodig dat hij niet via Betsaïda terugreist.
En beide rare stukjes, de genezing die in eerste instantie niet lukt, en dat de man niet terug mag naar het dorp, kun je het beste begrijpen als we wat uitzoomen.
Dit verhaal is het laatste stukje van de eerste helft van het Marcus evangelie. Acht hoofdstukken lang heeft Marcus laten zien dat Jezus de Messias is. De lang verwachte nieuwe koning van Israël die Gods koninkrijk op aarde zou vestigen.
Maar die claim leidt tot verwarring.
Sommige mensen geloven het en worden enthousiaste volgelingen van Jezus.
Sommige mensen, de leiders van het volk, vinden het maar niks en voelen zich bedreigt door Jezus. Dat is de reden dat Jezus voortdurend oproept om geheim te houden dat Hij de Messias is. Als dat te vroeg bekend wordt, zullen de Joodse en Romeinse leiders Hem doden voor zijn uur gekomen is. Want er waren nog geen sociale media, maar van mond tot mond kon Jezus bekendheid zich ook snel verspreiden.
Dat lijkt ook de reden dat de genezen man niet moet terugkeren naar Betsaïda. Zodat niet het hele dorp uitloopt om Jezus tot koning uit te roepen.
En sommigen blijven in verwarring achter. Wie is die Jezus toch? De door Jezus uitgekozen apostelen vragen zich dat regelmatig af.
En Jezus heeft dat maar al te goed door. Even hiervoor zegt Hij:
18Jullie hebben ogen, maar zien niet? Jullie hebben oren, maar horen niet?
En meteen daarna geneest Jezus dus een blinde. Maar in twee stappen. De leerlingen van Jezus lijken op de man als hij het allemaal nog niet zo scherp ziet. Ze zijn ziende blind. Ze hebben ogen, maar zien niet.
Dat wordt helemaal duidelijk in het stuk dat volgt, als Jezus in gesprek is met zijn leerlingen. Een omslagpunt in het Evangelie van Marcus. Het begin van de tweede helft van dit Evangelie.
29Toen vroeg Jezus zijn leerlingen: ‘En wie ben ik volgens jullie?’ Petrus antwoordde: ‘U bent de messias.’ 30Hij verbood hun op strenge toon om met iemand hierover te spreken.
31Hij begon hun te leren dat de Mensenzoon veel zou moeten lijden en door de oudsten van het volk, de hogepriesters en de schriftgeleerden verworpen zou worden, en dat hij gedood zou worden, maar drie dagen later zou opstaan; 32hij sprak hierover in alle openheid. Toen nam Petrus hem apart en begon hem fel terecht te wijzen. 33Maar hij draaide zich om, keek zijn leerlingen aan en wees Petrus streng terecht met de woorden: ‘Ga terug, achter mij, Satan! Je denkt niet aan wat God wil, maar alleen aan wat de mensen willen.’
34Hij riep de menigte samen met de leerlingen bij zich en zei: ‘Wie mijn volgeling wil zijn, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en zo achter mij aan komen.
Petrus en de andere leerlingen zijn ziende blind. Ze geloven in Jezus als Messias, maar wel als Messias naar hun beeld. De Messias die de Romeinen gaat verslaan, die de hogepriesters op hun nummer zet, die als koning recht gaat spreken over de zondaars, en zijn vrienden de erebaantjes toekent.
En Jezus gaat het kwaad verslaan, hij gaat de tempel vervangen, en hij gaat vrede en recht brengen, en hij gaat de apostelen een bijzondere taak geven.
Maar dat gaat allemaal anders dan hoe zij het voor zich zien: de Mensenzoon moet lijden, wordt verworpen en gedood. Maar Hij zal na drie dagen opstaan. En zijn volgelingen moeten net als Hij hun kruis op zich nemen. Alles opgeven om het leven te winnen.
Dat is nogal wat. Hun hele wereldbeeld wordt op zijn kop gezet. Of eigenlijk: hun zicht wordt langzamerhand steeds beter. Ze gaan de dingen steeds meer zien zoals ze in werkelijkheid zijn. En pas bij de opstanding dringt het licht echt tot hen door. Jezus is gestorven en heeft daarmee de zonde gedragen, de macht van het kwaad gebroken, en Gods heerschappij gevestigd. Dat zien is tot geloof komen. Dat is de vaak maar moeilijk zichtbare werkelijkheid zoals Jezus die zichtbaar heeft gemaakt.
Door het verhaal van de genezing van de blinde zo te vertellen, maakt Marcus ons duidelijk dat wij allemaal ergens ziende blind zijn. Net zoals Jezus leerlingen. De meeste van ons hebben goede ogen, of hebben een bril om goed genoeg te kunnen zien. Maar toch zien we de werkelijkheid vaak op een vervaagde manier.
Want de werkelijkheid is dat met Jezus opstanding de nieuwe schepping is begonnen. Gods nieuwe wereld is dichtbij. Met Jezus’ opstanding is er een licht aangegaan dat niet meer gedoofd kan worden. Een licht dat de hele werkelijkheid in een nieuw licht zet. Een licht dat alle vruchteloze praktijken van de duisternis ontmaskert.
Als we in Jezus geloven, als Heer van de wereld en van ons leven, woont de Geest in ons. Dan gaat het licht aan. Dan gaan we pas zien hoe de werkelijkheid echt in elkaar steekt. De tegenover werkelijkheid van Gods Koninkrijk.
Dan gaat het niet om heersen, maar om dienen.
Dan is het niet eigen volk eerst, maar God liefhebben en je naaste liefhebben als jezelf eerst.
Dan zijn mensen met een handicap net zo geliefd en belangrijk als mensen zonder handicap.
Dan is het klimaat ons een zorg, maar wanhopen we niet.
Dan zie je je werk of studie niet voor jezelf doet, maar om bij te dragen aan Gods nieuwe wereld.
Dan gaan we met open ogen en oren door het leven. Op zoek naar waar Gods Geest voor ons uit gaat.
Dan breken we brood en delen we wijn. En zien we daarin Gods overvloed. Gods liefde. Jezus’ offer.
Als Jezus met ons is, dan gaat het licht aan. Dan kunnen we zien. Dat sporen van Gods nieuwe wereld al hier bij ons te vinden zijn. Amen.
Disciples of Jesus, guests with us,
There are of course many stories in the Bible of Jesus who heals people. But how He does that is never explained in such detail. Just think of the story that was read here last week. About the ten people with a skin disease that made them unclean. They kept their distance from Jesus, and cried out to Him for pity. Jesus saw them and told them to show themselves to the priests. And while they were on their way, they were healed.
Jesus looks, says something, sometimes He lays a hand on. But we usually don’t read more. The healings of Jesus are not magic tricks with magical incantations. One look, one word, one gesture, and there is shalom, peace, wholeness, healing.
But today’s story is very different.
Jesus is in Bethsaida. A blind man is brought to Him. Jesus takes him outside the village. Why, I’ll come back to that.
And then:
23He put some saliva on his eyes, put his hands on them, and said, “Do you see anything?”
We get a glimpse of the consulting room. What happens there in seclusion. And the treatment most resembles the magical effect of ‘a kiss on it’. Just like a broken child’s knee usually heals more from a kiss than from a band-aid.
And yet the treatment is effective. The touch of the eyes. The saliva of the Son of God that mediates healing.
But it turns out that the cure was only moderately successful.
24He began to see again and said, “I see people, they are like trees, but they are walking around.”
Visibility has partly been restored. It would be doable with good glasses, but it took 13 centuries before the first glasses were developed.
What would this be like for the man? He had probably long been happy to see something again. Yet. Then you go to Jesus. And then you’re only half cured.
And what would it be like for Jesus? Jesus who may have already healed hundreds of people. And now it had failed? Or half successful? Would He begin to doubt His strength, His Father?
How are we? I think recognizable. We often pray for healing in this church as well. Very occasionally that happens suddenly at that moment, completely. But usually prayer contributes to a process of healing. Is it a collaboration of doctors and persistent prayer. Keep praying and keep treating. As strange as this story is, I think it is very recognizable for us. Healing usually happens in a process, not in an instant.
But then Jesus also finishes it:
25Then he laid his hands on the eyes of the blind man again. This one opened his eyes and healed; he saw everything very clearly now.
For Jesus’ ability to heal is and remains truly of a different category. Where He appears, everything becomes new. In Jesus God’s spirit, God’s power is fully present. All healing through doctors and prayer comes from God. Everything comes from God’s Spirit who recreates. God who has designed the body so wonderfully that it can also restore itself. And in Jesus God’s healing power is fully present.
Then there’s another weird bit:
26He sent him home with the warning, “Do not enter the village!”
Apparently the man lived elsewhere, and had been taken to Bethsaida to meet Jesus. And apparently Jesus finds it necessary that he not return via Bethsaida.
And both weird bits, the healing that doesn’t work at first, and that the man is not allowed to return to the village, you can best understand if we zoom out a bit.
This story is the last part of the first half of the Gospel of Mark. For eight chapters, Mark has shown that Jesus is the Messiah. The long-awaited new king of Israel who would establish God’s kingdom on earth.
But that claim leads to confusion.
Some people believe it and become eager followers of Jesus.
Some people, the leaders of the people, don’t like it and feel threatened by Jesus. That is why Jesus constantly calls to keep secret that He is the Messiah. If that becomes known too soon, the Jewish and Roman leaders will kill Him before His hour comes. For there were no social media yet, but word of mouth could also spread Jesus’ fame quickly.
That also seems to be the reason why the healed man should not return to Bethsaida. So that the whole village does not run out to proclaim Jesus king.
And some are left confused. Who is that Jesus anyway? The apostles chosen by Jesus regularly wonder this.
And Jesus knows that all too well. Just before this He says:
18You have eyes, but do not see? You have ears, but do not hear?
And immediately afterwards Jesus heals a blind man. But in two steps. The disciples of Jesus resemble the man if he does not see it all so clearly. They are seeing blind. They have eyes, but they do not see.
This becomes completely clear in the passage that follows, when Jesus is talking with his disciples. A Tipping Point in the Gospel of Mark. The beginning of the second half of this Gospel.
29Then Jesus asked his disciples, “Who do you think I am?” Peter answered, “You are the Messiah.” 30He sternly forbade them to speak to anyone about this.
31He began to teach them that the Son of Man would suffer many things, and be rejected by the elders of the people, the chief priests, and the scribes, and that he would be killed, but would rise three days later; 32he spoke of this openly. Then Peter took him aside and began to rebuke him fiercely. 33But he turned and looked at his disciples and sternly rebuked Peter, saying, “Get behind me, Satan! You don’t think about what God wants, but only about what people want.”
34He called the crowd and the disciples to him and said, “Whoever wishes to follow me must deny himself and take up his cross and come after me.”
Peter and the other disciples are blind. They believe in Jesus as Messiah, but as Messiah in their image. The Messiah who is going to defeat the Romans, who is going to rank the high priests, who is going to judge the sinners as king, and who assigns the honorary jobs to his friends.
And Jesus is going to defeat evil, he is going to replace the temple, and he is going to bring peace and justice, and he is going to give the apostles a special task.
But all this is different from how they see it: the Son of Man must suffer, is rejected and killed. But He will rise after three days. And His followers, like Him, must take up their cross. Giving up everything to gain life.
That is quite something. Their whole worldview is turned upside down. In other words, their vision is gradually improving. They start to see things more and more as they really are. And it is only at the resurrection that the light really penetrates them. Jesus died and thereby bore sin, broke the power of evil, and established God’s government. To see is to believe. That is the often but difficult to see reality as Jesus made it visible.
By telling the story of the blind man’s healing in this way, Mark makes it clear that we are all seeing blind somewhere. Just like Jesus disciples. Most of us have good eyes, or wear glasses to see well enough. Yet we often see reality in a blurred way.
For the reality is that with Jesus’ resurrection the new creation has begun. God’s new world is near. With Jesus’ resurrection, a light has come on that can no longer be extinguished. A light that puts the whole of reality in a new light. A light that exposes all the fruitless practices of the darkness.
When we believe in Jesus, as Lord of the world and of our lives, the Spirit dwells in us. Then the light turns on. Only then will we see how reality really works. The opposite reality of God’s Kingdom.
Then it is not about ruling, but about serving.
Then it is not one’s own people first, but love God and love your neighbor as yourself first.
Then people with disabilities are just as loved and important as people without disabilities.
Then the climate is a concern to us, but we don’t despair.
Then you see your work or study not for yourself, but to contribute to God’s new world.
Then we go through life with open eyes and ears. Looking for where God’s Spirit goes for us.
Then we break bread and share wine. And in it we see God’s abundance. God’s love. Jesus’ sacrifice.
When Jesus is with us, the light comes on. Then we can see. That traces of God’s new world are already here with us. Amen.