de preek van de afscheidsdienst van dominee Robert Stigter, bij Numeri 13:1-3,21-33, sermon in english below
Leerlingen van Jezus, gasten met ons,
De afgelopen weken heb ik Voorburg verkend. Ik heb het doorkruist van West tot Oost, van Zuid tot Noord. En het is werkelijk een dorp van melk en honing. We mogen wonen in een prachtig jaren dertig huis. Dit is mijn uitzicht als ik een preek schrijf. Ok ik zie de mensen uit Oude Leede kijken: dat kunnen wij beter.
Maar er zijn veel meer voorzieningen dan in Delfgauw. Met als belangrijkste voordeel als je vier jonge kinderen hebt: het zwembad zit op twee minuten fietsen. Met nog 3 keer een A, B en C diploma te gaan is dat echt fantastisch.
Zijn er dan ook reuzen in Voorburg? Die heb ik nog niet gezien. Maar ik zie wel reusachtige verschillen. Waar ik woon werken de mensen bij Shell of zijn ze advocaat. Waar mijn nieuwe kerk staat wonen mensen in jaren vijftig portiekflats.
Voor Kerk Delfgauw en voor mij en mijn gezin breekt na vandaag een nieuwe fase aan. Jullie gaan op zoek naar een nieuwe dominee. Ik ga beginnen aan een nieuwe baan in Voorburg. Voor mij is dat spannend, maar ook voor jullie. Als je hier al jaren naar de kerk gaat weet je: nou dat komt wel weer goed. Maar als je hier pas net bent aangehaakt denk je misschien wel: wat blijft er over van deze kerk, als de dominee vertrekt?
Ook het volk Israël zit in een spannende fase. Ze zijn bevrijdt uit Egypte. God heeft hen losgemaakt uit de macht van de farao en de Egyptische goden. Hij heeft hen dwars door de rietzee bevrijdt. Hij is bij ze geweest in de woestijn, in de 14 maanden die ze er hebben rondgetrokken. Heeft hen beschermt tegen honger, dorst, vijandelijke volken. En nu is het zover. Nu staan ze op het punt het beloofde land binnen te trekken.
Maar ja, zijn ze er echt klaar voor? Om dat uit te testen mogen twaalf stamleiders het land gaan verkennen. Het hele verhaal zit vol met testtaal.
Ze verkennen het land veertig dagen. Bij het getal 40 moet je in de Bijbel altijd denken aan een beproeving, een test.
Ze moeten zien of het land goed is in hun ogen, het gaat over bomen die vrucht dragen, mensen die de vrucht zien.
Dat zijn allemaal woorden die doen denken aan dat eerste verhaal over een test, Adam en Eva in de tuin van Eden. Eva die ziet dat de vrucht van de boom van kennis van goed een kwaad aantrekkelijk is. Adam en Eva die niet op God vertrouwen, maar kiezen voor hun eigen wijsheid over wat goed is om te doen.
Zou deze nieuwe spannende fase voor jullie, en voor mij, ook iets van een test kunnen zijn? Wat vraagt God van ons in deze situatie. Daar gaat dit verhaal over.
De stamhoofden doen wat God door Mozes van hen vraagt. Ze verkennen het beloofde land, veertig dagen lang. Dan keren ze terug om het volk te vertellen wat ze hebben gezien.
En hoe ze dat vertellen, daarmee bepalen zij hoe het volk gaat reageren.
Ze beginnen positief:
27‘Werkelijk, het land vloeit over van melk en honing, en deze vruchten groeien er.’
28Maar daar staat tegenover:
de bevolking van dat land is sterk.
De steden zijn versterkt en heel groot,
en ook hebben we er Enakieten gezien.
29er wonen Amalekieten, Hethieten, Jebusieten, Amorieten, en Kanaänieten.’
En vanaf dat moment is het volk hopeloos verloren. Ze kijken niet langer naar wat God gedaan heeft. God heeft beloofd dat Hij hen zou leiden naar een land van melk en honing. Een land van overvloed. Een land: precies zoals het land dat ze hebben verkend.
Maar de aandacht gaat niet uit naar de overvloed die God geeft, maar naar de reuzen die aan de horizon opdoemen.
De inwoners zijn groot en sterk, hun steden zijn groot en sterk, en er zijn Enakieten. Dat zijn zonen van Enak, het zijn nakomelingen van hemelbewoners die zich vermengden met mensen. Reuzen, giganten, extreem gewelddadige figuren. Denk aan Henoch die Babel bouwde, net voor de toren van Babel. Denk aan Goliath. Het zijn mythische wezen die staan voor wat er gebeurd als geestelijk kwaad en menselijk kwaad samen optrekken. Chaos monsters, die Gods prachtige schepping slopen.
Voor ons misschien een wat vage categorie. Maar denk eens aan wat er gebeurt als de belastingdienst jou monsterlijk benaderd. Of als oorlog totale chaos doet losbarsten in de schepping. Als een toxische mix van klimaatverandering, honger, fundamentalisme en armoede landen in de Sahel totaal kapot stampt. Als een monster in je hoofd je vertelt dat je niks waard bent en maar beter dood kunt zijn. Dan bestaan die reuzen, ook in onze tijd.
En misschien liggen die reuzen ook wel bij jou op de loer. Sommige van die reuzen zijn reëel: een spannende uitslag waar je op wacht, een groot verdriet dat je moet dragen, armoede waar je in zit, lijden in de wereld. Het zijn reuzen die dwars door je leven kunnen stampen.
Maar vaak zijn reuzen ook ingebeeld. Het zijn gevaren ver aan de horizon. Wat als.
En soms zit het er misschien tussenin.
Maar hoe ga je om met reuzen?
Dit verhaal laat ons zien: kijk niet naar de reuzen. Naar de chaos die je leven binnen dreigt te vallen.
Kijk juist naar Gods belofte. Naar wat God heeft waargemaakt. Naar de vrucht die er al is. Kijk terug naar de bevrijding uit Egypte, God die ons al heeft bevrijdt uit het land van de dood. God die ons heeft bevrijdt door Jezus. Kijk naar Gods zorg voor ons. Eten, water, adem, alles wat we nodig hebben ontvangen wij uit zijn hand. Kijk naar zijn liefde en trouw die blijvend is, wat er ook gebeurd.
Israël is die les vergeten. God levert hen daarom over aan wat ze zelf willen: ze moeten terug de woestijn in, terug richting Egypte. Hun angst voor reuzen zorgt er voor dat ze mislopen wat God hen wilde geven. Pas veertig jaar later zal een nieuwe generatie het beloofde land binnengaan.
Met God kunnen we reuzen verslaan. Zelfs reuzen die sterker zijn dan wij. Zonder God staan we uiteindelijk met lege handen. Dan heeft de dood het laatste woord. Dan zal de chaos het winnen van de schepping. Dan is de aarde verdoemd.
Kijk niet naar de reuzen. Met hun gestamp en geschreeuw krijgen ze vanzelf al genoeg aandacht. Kijk naar Gods trouw en liefde die blijvend is. Want zijn liefde blijft altijd, Hij is trouw in eeuwigheid. Amen.
Disciples of Jesus, guests with us,
In recent weeks I have explored Voorburg. I have traversed it from West to East, from South to North. And it really is a village of milk and honey. We live in a beautiful 1930s house. This is my view when I write a sermon. Ok I see the people from Oude Leede watching: we can do that better.
But there are many more facilities than in Delfgauw. The main advantage if you have four young children: the swimming pool is a two-minute bike ride away. With 3 more A, B and C diplomas to go, that’s really fantastic.
Are there giants in Voorburg? I haven’t seen that one yet. But I do see huge differences. Where I live, people work for Shell or are lawyers. Where my new church is located, people live in 1950s porch flats.
For Kerk Delfgauw and for me and my family, a new phase will begin after today. You’re looking for a new pastor. I’m going to start a new job in Voorburg. That is exciting for me, but also for you. If you’ve been going to church here for years, you know: well that will be all right. But if you have only just joined here, you may be thinking: what will remain of this church when the pastor leaves?
The people of Israel are also in an exciting phase. They are liberated from Egypt. God has delivered them from the power of Pharaoh and the Egyptian gods. He delivered them right through the sea of reeds. He has been with them in the desert during the 14 months they have traveled there. Has protected them from hunger, thirst, enemy nations. And now the time has come. Now they are about to enter the Promised Land.
But yes, are they really ready? To test this, twelve tribal leaders are allowed to explore the country. The whole story is full of test language.
They explore the land for forty days. With the number 40 in the Bible you should always think of a trial, a test.
They have to see if the land is good in their eyes, it’s about trees bearing fruit, people seeing the fruit.
Those are all words that bring to mind that first story about a test, Adam and Eve in the Garden of Eden. Eve seeing that the fruit of the tree of the knowledge of good and evil is attractive. Adam and Eve who do not trust in God, but choose their own wisdom about what is right to do.
Could this new exciting phase be something of a test for you, and for me? What is God asking of us in this situation? That’s what this story is about.
The chieftains do what God asks of them through Moses. They explore the Promised Land for forty days. Then they return to tell the people what they have seen.
And how they tell that, they determine how the people will react.
They start positively:
27 “Truly the land is overflowing with milk and honey, and these fruits grow there.”
28 But in return:
the population of that country is strong.
The cities are fortified and very large,
and also we saw Anakim there.
29Amalekites, Hittites, Jebusites, Amorites, and Canaanites live there.”
And from that moment on, the people are hopelessly lost. They no longer look at what God has done. God promised that He would lead them to a land of milk and honey. A land of plenty. A country: exactly like the country they explored.
But the focus is not on the bounty that God gives, but on the giants looming on the horizon.
The inhabitants are great and strong, their cities are great and strong, and there are Anakim. They are sons of Anak, they are descendants of the inhabitants of heaven who mingled with men. Giants, giants, extremely violent figures. Think of Enoch building Babel just before the Tower of Babel. Think Goliath. They are mythical creatures that represent what happens when spiritual evil and human evil converge. Chaos monsters, demolishing God’s beautiful creation.
Perhaps a somewhat vague category for us. But think about what happens when the IRS treats you monstrously. Or when war unleashes total chaos in creation. When a toxic mix of climate change, hunger, fundamentalism and poverty completely crushes countries in the Sahel. When a monster in your head tells you you’re worthless and better be dead. Then those giants exist, even in our time.
And maybe those giants are also lurking at your place. Some of those giants are real: an exciting result you are waiting for, a great sadness you have to bear, poverty you are in, suffering in the world. They are giants that can stomp right through your life.
But often giants are also imagined. They are dangers far on the horizon. What if.
And sometimes it might be in between.
But how do you deal with giants?
This story shows us: don’t look at the giants. To the chaos that threatens to invade your life.
Just look at God’s promise. To what God has accomplished. To the fruit that is already there. Look back at the deliverance from Egypt, God who has already delivered us from the land of the dead. God who has set us free through Jesus. Look at God’s care for us. Food, water, breath, everything we need we receive from his hand. Look at his love and faithfulness that endures no matter what.
Israel has forgotten that lesson. God therefore hands them over to what they want: they have to go back into the desert, back to Egypt. Their fear of giants causes them to miss out on what God wanted to give them. Only forty years later will a new generation enter the Promised Land.
With God we can defeat giants. Even giants stronger than us. Without God we end up empty handed. Then death has the last word. Then chaos will triumph over creation. Then the earth is doomed.
Don’t look at the giants. With their stamping and screaming, they automatically get enough attention. Look at God’s faithfulness and love that endures. For his love endures forever, he is faithful forever. Amen.