Bijbelgedeelte: Amos 5, 22-24 en Lucas 11, 37-44 (NBV)
Voorganger: ds. Jelke de Jong (dominee@deacker.pknpijnackerdelfgauw.nl).
Gemeente van Jezus Christus,
‘Recht voor ogen’ dat is dit jaar het thema van de Week van Gebed voor de eenheid. Het is een Bijbelsthema. Het is ontleend aan Deuteronomium 16, 20: ‘Zoek het recht en niets dan het recht. Dan zult u in leven blijven en mag u het land dat de HEER, uw God, u zal geven, in bezit nemen’.
Wanneer klinken deze woorden? Op een scharnierpunt. Wanneer het volk Israel, bevrijd uit Egypte en aan eind van de woestijnreis, voor de poorten van het beloofde land staat. Het bevrijdde volk krijgt een eigen land, maar in het beloofde land ligt de onvrijheid op de loer. Afgodendienst. Ongehoorzaamheid aan God. Daarom houdt Mozes het volk nog eenmaal en indringend de leefregels voor.
‘Zoek het recht’, is dus niet zomaar een losser oproep. Ze is niet alleen verankert in het verbond, maar ook in het karakter, het wezen van God. God is een God van recht en gerechtigheid. Van liefde en trouw. Hij neemt het op voor mensen die onrecht lijden. Christus wilde vrijwillig onrecht lijden om het kwaad te overwinnen, zodat wij als zijn volgelingen, in de kracht van zijn Geest, recht en rechtvaardig zouden leven. Als tekenen van het Koninkrijk dat is en komt. Maar ook als levenslang leerproces op de weg van de navolging. God wil ons leiden op de paden van het recht (Jes. 40,14).
Het thema en materiaal zijn aangereikt en voorbereid door de broeders en zusters in Indonesië. Een minderheid in een moslimland. Christenen uit diverse tradities. Ook in ons land is het kerkelijk landschap veelkleurig. Ook wij zijn een minderheid.
Thema en materiaal zijn bedoeld voor de Week van Gebed voor de eenheid. Dus allereerste voor intern gebruik. We leven in een tijd waarin we als christenen de eenheid zoeken. Wat ons bindt, niet wat ons scheidt. We proberen elkaar als christelijke minderheid te versterken. Dat is heel mooi, maar kwetsbaar. Er zijn altijd weer terugtrekkende bewegingen.
Soms staat de eenheid (weer) onderdruk, zoals onlangs met de Nashvilleverklaring. Het was bedoeld om de eenheid de bevorderen, maar het gaf verdeeldheid. Het gaf ook verwarring. Het werkte vervreemdendrichting de samenleving. Kortom: Goed dat de Week van Gebed voor de eenheid er (weer) is. Om ook naar elkaar toe het pad van het recht te blijven gaan/beoefenen: in zuiverheid met elkaar omgaan. Niet van bovenaf, maar van onderop. Om te verbinden. Een weg van zegen en heil. Het zou zonde zijn wanneer we deze kans om ons als christenen aan elkaar te verbinden, voorbij zouden laten gaan.
Het thema en het materiaal voor deze Week van Gebed is ook bedoeld voor extern gebruik. Met het oog op de christelijke leven in de samenleving. In de Indonesische samenleving staat solidariteit en samenwerking hoog aangeschreven. Iedere Indonesiër wordt gezien als broer of zus. Deze eenheid staat onder druk vanwege corruptie, onderdrukken, uitbuiting. Christenen in Indonesië zien mensen die hartstochtelijk bezig zijn met hun geloof, maar die tegelijkertijd mensen met een andere geloofsovertuiging onderdrukken of geweld tegen hen gebruiken.
Dit is de oude zonde van hypocrisie, dubbelhartigheid. Het verschil tussen leer en leven. Israel was er mee behept. En de Joden in Jezus’ dagen ook. Zijn wij er vrij van? Recht voor ogen. Een rechte (rechtvaardige) daad zonder een oprecht hart, stelt voor God niets voor. God walgt van Israëls religieuze praktijken, omdat hun hart er niet in mee komt. Jezus veegt de vloer aan met de geestelijke leiders. Ze houden zich strikt aan de wetten en voorschriften van Mozes. Niet om God er mee te eren, maar om zelf in de schijnwerpers te komen staan. En onderwijl buiten ze zwakken uit: weduwen, armen.
De week van gebed is ook een tijd van verootmoediging. Je leven spiegelen in het licht van de Bijbel. Je hart (laten) onderzoeken of je intenties wel goed zijn. Of je wel een mens uit één stuk bent, zoals God dat van ons verwacht. Belijd de Here je dubbelhartigheid, vraag vergeving en om een rein hart (door het bloed van Christus), zodat je vanuit een zuiver hart de goede dingen gaat doen.
Recht voor ogen. Vanuit een gereinigd en zuiver hart de goede, rechte, rechtvaardige dingen doen. In Gods kracht het pad van het recht gaan. Dat is geen overbodige oproep, want er is veel onrecht in deze wereld. Dichtbij en ver weg. Armoede, tekort aan schoon drinkwater, slavernij, vrouwenhandel, kinderarbeid, onterechte gevangenisstraffen. Het onrecht wat de schepping (en de Schepper) wordt aangedaan door onze bovenmatige consumptie ten koste van de kansen voor mensen elders op aarde. Etc.
Recht voor ogen. Het onrecht in deze gebroken wereld is zo groot, zo moeilijk uitroeibaar, dat het verlammend werkt. Met als gevolg dat je niet verder komt dan de constatering: ‘Wat erg!’ Herken je dat? Daarom is het goed om te weten dat apostelen en profeten het altijd klein houden als het gaat over ‘Recht voor ogen’. Rechtvaardig handelen, vanuit een zuiver hart. Jakobus: ‘Dit is de ware en zuivere manier om God, onze Vader, te dienen: Help weduwen en kinderen zonder vader in hun moeilijkheden. Dat is wat God wil, en leef niet zoals de mensen die God niet kennen’ (Jk. 2,27).
Ter voorbereiding van deze dienst las ik het verhaal van Jasper. Jasper is een sterke dertiger die vanaf zijn zeventiende jaar is gediagnosticeerd met schizofrenie. Een afschuwelijke ziekte met zo af en toe een psychose wat zorgt voor een vreselijke terugval in zijn (maatschappelijk) functioneren. Hij woont (met anderen) min of meer zelfstanding in een blokje woningen wat speciaal voor mensen als Jasper is gebouwd. Hij wordt goed verzorgt en begeleid, maar mist een stukje waardigheid. In alle goede en goedbedoelde zorg is hij steeds de patiënt en zijn gesprekspartner is vaak een hulpverlener.
Zijn buurman, zag dat en nam Jasper mee naar voetballen. Jasper speelt elke vrijdagavond als of het om de finale van de Champions League gaat: vol passie en overgave. Ondanks zijn fysieke beperkingen. Dat eenvoudige potje voetbal heeft Jasper een paar uur in de week zijn waardigheid teruggegeven en leert de andere spelers hoe je om kan gaan met een leuke gast die toevallig lijdt aan schizofrenie.
Er zijn veel mensen (ook in onze gemeente en leefomgeving) die onrecht wordt aangedaan vanwege het feit dat ze niet volledig kunnen meedoen in de samenleving: zieken, mensen die op afstand staan van de arbeidsmarkt. Mensen die van elders komen. Laten we met het recht voor ogen, op het pad van het recht bij hen beginnen door hen waardigheid te geven. In te sluiten, zoals Jezus deed.
Amen.