Preeksamenvatting, zondag 17 juli 2022. Bijbelgedeelte: Psalm 92 (NBV)
Voorganger: ds. Jelke de Jong (dominee@deacker.pknpijnackerdelfgauw.nl).
Gemeente van Christus, Wij werken wekelijks minder uren dan de generaties voor ons. Toch zijn velen niet relaxter. Vitaal blijven, kan dat wel in onze tijd? ‘Ja’, zegt Mirjam van der Vegt, ‘Maar dan moeten we ons goed bewust zijn van de betekenis van rust’. Haar boek: ‘De kracht van rust. 8 tegendraadse lessen over werk en het goede leven’.
Ver vóór Mirjam van der Vegt er een mooi boek over schreef, was er in het oude Israël in de kring van de cultus/tempel, al een (wijsheids)lied over geschreven. Een lied over de betekenis van rust voor een vitaal en veerkrachtig leven te midden van chaosmachten. Wanneer het in de Bijbel over rusten gaat, gaat het over de sabbat. De rust van sabbat is niet niets doen, maar dingen anders doen. En: andere dingen doen. Niet moeten. Ont-moeten. Thuiskomen: bij jezelf, bij God, bij de ander.
Vers 9 is qua structuur én inhoud het centrum van deze Psalm. De HEER, God van het verbond, staat centraal. De Allerhoogste (NBV). Letterlijk, dat Hij ‘hoge plaats’ is (vE). Dat is opmerkelijk. Meestal lezen dat Hij ‘op’ of ‘in’ een hoge plaats is. Hier: de Heer is een hoge plaats. Wanneer er geen heilige ruimt (meer) is, wordt God zelf de plek om te schuilen. Zie Psalm 90. Wanneer een plek om God te ontmoeten ontbreekt, mogen we altijd bij de Here schuilen.
Op dit centrum wordt (verschillend) gereageerd. Er ontstaat een tegenstelling tussen mensen die God wel willen dienen én mensen die Hem niet willen dienen.
Voor de mensen die de Heer niet willen dienen worden verschillende woorden gebruikt. Er is geen expliciet verband. Wel identificatie. Van het één komt het ander. Hun mentaliteit: laag bij de grond, korte termijn, bevrediging van eigen behoeften, zintuigelijk georiënteerd, met de massa mee. Genot als God. De God van de Bijbel overal (bewust) buiten houden.
Er is ook een andere reactie. Mensen die God centraal stellen, de rechtvaardigen. Mensen die God lief hebben, met Hem leven, Hem willen dienen. Mensen die Hem (met stem en muziek) prijzen om wie Hij is en om wat Hij doet ((her)schepping). Mensen die aansluiten bij Gods gedachten. In het denken van God staat de sabbat centraal. Ont-moeten. God koestert gedachten van vrede, niet van onheil. Een hoopvolle toekomst.
Wat hebben beide (tegengestelde) reacties gemeen? Beide zijn dynamisch. Bij beide is sprake van groei. Gedijen, bloeien.
Groeikracht, ontwikkeling, dat stopt niet bij de grens tussen gelovigen en ongelovigen. Het gaat de mensen die God niet (willen) dienen ogenschijnlijk niet slechter af dan de mensen die Hem wel willen dienen. Is er geen verschil? Maakt het niet uit of je God wel of niet dient? Even verder kijken. Het verschil kom je op het spoor door te letten op het verschil tussen gras en bomen. Beide groeien. Het gras voor een korte tijd: het wordt vroeg of laat gemaaid, of verzengd door de zon. Gras is beeld voor sterfelijkheid. Zie Ps. 103.
Een boom begint klein, maar wordt steeds groter en groter. Steeds ouder en ouder. Een boom staat voor stevigheid, duurzaamheid, toekomst.
In Psalm 92 wordt gesproken over een dadelpalm en over een ceder van de Libanon. Beide bomen spreken van hoogheid en sierlijkheid. Geen snelle groeiers (zoals het gras), maar ze schieten wel de hoogte in. De dadelpalm is een vruchtboom. Vrucht dragen staat voorop. Dank aan de vrucht van de Geest, Galaten. 5,22.
Mensen die God willen dienen dragen vrucht. Tot in hoge ouderdom. Vruchtdragende gelovigen blijven vitaal en veerkrachtig. Tot in hoge ouderdom.
Wat een verschil in groeikracht tussen mensen die God wel en niet willen dienen. Zijn de mensen die God willen dienen betere mensen? Nee! De groeikracht ontlenen de gelovigen aan God. Met betrekking tot deze goddelijke groeikracht, komen we in deze Psalm twee dingen op het spoor.
De dichter ziet zichzelf als deeg vermengd met olie. Bestemd voor het dagelijkse offer. Van Ek vertaalt: ‘Maar Gij verhoogt gelijk een oeros mijn hoorn (kracht), ik ben vermengd met olie [van een] loverrijke [olijfboom]’. De goddelijke kracht die de dichter krijgt, dient er voor om zich als een offer te laten toebereiden. De eredienst begint als de kerk uitgaat. Eredienst is liefdedienst, Romeinen 12, 1.
Met betrekking tot de goddelijke groeikracht, komen we in deze Palm nog iets anders op het spoor. De dichter heeft het over ‘overplanten’. Dat staat niet zo duidelijk in NBV, maar het is wel de betekenis van het Griekse woord dat hier gebruikt wordt. Als gelovige ben je overgeplant. Van je oude standplaats naar heilige grond (voorhof). Je bent overgebracht naar het rijk van Gods geliefde Zoon. Dat impliceert een sprongervaring.
Je bent ontworteld. Je wortelt in nieuwe grond: Christus. Geworteld en gegrondvest in de liefde (Ef. 3,17). Je groeit niet vanwege eigen, natuurlijke kracht, maar vanwege geschonken goddelijke kracht.
Wij hebben gebrek aan tijd. Psalm 92 laat ons zien: niet tijdgebrek is het probleem, maar een overbezette ruimte. We zijn te grenzeloos. Laten ons meenemen door alles en iedereen. We moeten… Daar loop je in vast. Dat heeft geen toekomst.
De Griekse mythologie kent het verhaal van de god Kronos (de Tijd) die zijn eigen kinderen verslond. Dat is nog steeds de geschiedenis van ons moderne mensen. Tegenover deze mythe staat de sabbat als anti-heidens getuigenis. Psalm 92 wil in ons bestaan een tegenbeweging op gang brengen.
God heeft ons eeuwig geluk voor ogen. De zevende dag herinnert ons er aan dat God onze Vader is, tijd leven is en de Geest onze metgezel.
Aan de sabbat, rust, ontmoeten gaat scheppen vooraf. Orde scheppen in de chaos. De chaos in je leven, agenda, hoofd etc. Opruimen. Prioriteiten en grenzen stellen.
Sabbat, rusten, ontmoeten. Pauzes in lassen. Even loslaten waar je mee bezig bent. Even uit het raam kijken. Even lummelen, mijmeren, je gedachte de vrij loop laten.
Schuil bij de Heer en zoek steeds de ontmoeting met Hem: door kort gebed. Door Hem te loven in een lied of lofprijzing. Door zijn daden te gedenken. Door te getuigen van zijn liefde en trouw. Wat je daarna doet, doe het van harte, alsof het voor de Heer is en niet voor mensen (Kol. 3,23). Zo behoud je te midden van alle chaosmachten vitaliteit en veerkracht. Tot in hoge ouderdom. Zo blijf je vruchtbaar. Tot in hoge ouderdom. Amen
Jezus: De sabbat is gemaakt om de mens maar niet de mens om de sabbat, (Marcus 2,27).
Vraag: Wat doe jij anders, of welke dingen doe jij anders om er voor te zorgen dat niet de tijd jou heeft, maar jij de tijd hebt?