Tekst: ‘Christus heeft ons bevrijd opdat wij in vrijheid zouden leven (Galaten 5,1)
‘U bent geroepen om vrij te zijn’ (Galaten 5, 13). Context: christenen met een Joodse achtergrond willen christenen met een heidense achtergrond de wet voorschrijven.
Gemeente van Jezus Christus,
Wat is vrijheid? Geen oorlog. Je vleugels uitslaan. Gaan en staan waar je wilt. Zeggen wat je wilt zeggen. Ongebonden en ongedwongen zijn. Onafhankelijk dus. Is dat vrijheid?
75 jaar geleden hebben de geallieerde soldaten de Duitsers ons land uitgezet. 75 jaar leven wij in vrijheid. Geen oorlog. En toch kun je niet gaan en staan waar je maar wilt. Een vijandig virus is ons land binnengekomen, het coronavirus. Als je het krijgt ben je een gevaar: voor jezelf en voor anderen. Door het coronavirus worden we ‘vijanden’: voor onszelf en voor anderen. Gevolg: je mag niet naar school, niet naar je werk, niet naar de kerk. We hebben huisarrest. Worden beperkt in onze bewegingsvrijheid. Mogen elkaar niet aanraken, niet omhelzen, niet een hand geven. Moeten in de contacten 1,5 meter afstand in acht nemen.
Wat is 75 jaar na dato, was is anno nu vrijheid?
De Bijbel leert ons: vrijheid heeft een binnen- en een buitenkant. Vrijheid heeft een kern/hart en een omtrek. Christelijke vrijheid begint bij Christus. Christus is dankzij Goede Vrijdag en Pasen onze Bevrijder. Christus heeft ons bevrijd uit de klauwen van het kwaad: zonde, schuld, oordeel. Wij zijn geen slaven meer, maar aangenomen kinderen van God. Mondige zonen en dochters. Afhankelijke kinderen.
Christelijke vrijheid begint in je hart. Christus geeft vrijheid en vrede in je hart, want Hij heeft het goed gemaakt tussen God en jou. Dankzij zijn vergevende liefde kan het ook weer goed komen tussen jou en de ander en met jezelf.
De innerlijke vrijheid en vrede in Christus geeft ons ook een gevoel van veiligheid. Bij God ben je veilig. Nu, in deze crisistijd en straks. In leven en in sterven.
Vanuit deze geschonken vrijheid, vrede en veiligheid richten we ons leven in. Iedereen doet dat vanuit zijn eigen verantwoordelijk tegenover God. Dat maakt dat we dikwijls verschillende keuzes maken, ook in coronatijd.
Vervolgens leert de Bijbel ons dat het er bij christelijke vrijheid in eerste instantie niet omgaat dat je vrij bent van (vijandige legers, lastige ouders), maar dat we vrij zijn tot… het dienen van elkaar in de liefde. Velen denken vaak: vrijheid is dat ik kan zeggen en doen wat ik maar wil: in de (sociale) media, in het parlement, in de samenleving. Dat komt de sfeer niet ten goede. Dat geef geen verbinding. Daardoor raken mensen beschadigd. Dat is eerder een teken van gebondenheid dan van vrijheid.
Teken van vrijheid is: iets van jezelf (tijd, geld, bezittingen) (op)geven voor de ander. Dat gebeurt veel tijdens deze coronacrisis. Ondanks sociale distantie (1,5 meter) en huisarrest, is er veel verbinding, veel samenhorigheid. Van harte hoop ik dat blijft, ook als de coronacrisis over het kritieke punt heen is.
Vrijheid is dienstbaar. Vrijheid schept ruimte voor wie anders is of doet: vluchtelingen, vreemdelingen, Joden, mensen in de knel. Vrijheid is tolerant en inclusief.
Wat geen wereldleider en geen actiegroep is gelukt, heeft het coronavirus tot stand gebracht: kerk en samenleving stilleggen. Dit is een unieke kans om een nieuwe manier van samenleving op te bouwen, met oog voor God, medemens en schepping. De kerk kan daarin met haar visie over vrijheid als dienstbaarheid een structurele bijdrage leveren.
Vrijheid is kwetsbaar. Onvrijheid ligt voordurend op de loer. Vrijheid wordt voortdurend bedreigd: van buiten af (vijandige legers, terroristen, politieke of economische machthebbers, bureaucratie etc.) en van binnenuit (vrijheid als uitvalsbasis om je eigen ego op te poetsen, slecht zelfbeeld, perfectionisme, verslaving, ziekte, beperking).
Vrijheid is daarom niet alleen gave, maar ook opgave. We moeten letten op onvrijheid en dat aan de kaak stellen. En ons inzetten voor de vrijheid. U bent tot de vrijheid geroepen. Geef de vrijheid door. Misbruik de vrijheid niet om uw eigen verlangens te bevredigen, maar dien elkaar door de liefde.
Vrijheid is altijd ten dele. Wie van ons is echt vrij? Niemand. We zitten allemaal, individueel en collectief, vast in (denk) patronen, tradities en gewoontes. Die onvolmaaktheid kan je moedeloos maken. Daarom worden we aangemoedigd om toekomst gericht te leven. God bouwt aan een nieuwe hemel en aarde van volkomen vrijheid, in pure liefde en dienst. Dat perspectief helpt om hier en nu waakzaam en werkzaam te zijn.
Lied van de vrijheid.
Een godsgeschenk, ons in de hand gelegd,
is vrijheid, kostbaar zaaigoed, maar geen recht.
Bewaard, gekoesterd en weer doorgegeven,
zo vindt het zaad de ruimte van het leven.
Want vrijheid is
geen wildernis,
geen vrijplaats voor geweld,
maar zaad en woord,
gezaaid, gehoord,
een vruchtbaar, open veld.
Die vrijheid vraagt van ons gehoorzaamheid,
niet aan een leider, macht of majesteit,
maar aan de bron, het hart van ons geweten,
de stem van God, de moeder van het leven.
In vrijheid klinkt
een lied dat zingt
van wederzijds respect
voor wie je bent,
gezien, gekend
als vrouw, als man, als mens (René van Loenen).
Amen.