Bijbelgedeelten: Daniël 1 (NBV). Thema: ‘Als het erop aan komt’.
Voorganger: ds. Jelke de Jong (dominee@deacker.pknpijnackerdelfgauw.nl).
Gemeente van Jezus Christus,
Jeruzalem en Babel, in de Bijbel staan deze twee steden tegenover elkaar. Jeruzalem als de stad van God. Babel als de stad van de mens. Daniel en zijn vrienden verblijven als Joden (samen met de andere ballingen) in Babel. Ver bij Jeruzalem vandaan. Jeruzalem ligt in puin, aan Babel wordt gebouwd. En Daniël en zijn vrienden worden uitgedaagd om als Young Professionals hun deskundigheid in te zetten voor de groei en de bloei van Babelstad. Daarvoor krijgen ze een stoomcursus aan het hof. Maar alles is zo vreemd. Niets als thuis. Ze voelen zich veemdelingen in een vreemd land.
Ken je dat gevoel, ergens een vreemdeling te zijn? Heb je dat wel eens, dat je denkt ‘Dit snap ik niet’, ‘De betekenis hiervan ontgaat mij totaal’. ‘Hier wil ik mij niet mee verbinden?’ ‘Hier voel ik mij niet (meer) thuis’. Botst dat wat anderen van jou vragen wel eens met jouw christelijke geloofsovertuiging? Voel jij je als christen wel eens eenzaam/alleen: op je werk, in de straat, op school, in je familie? Voor Joden en Christenen is het spannend om te leven in een Babelcultuur.
Wat maakt het zo spannend? Het is niet vrijblijvend. Je moet mee met de massa. Doen wat van hogerhand van je gevraagd, verwacht wordt. Daniël en zijn vrienden worden niet alleen ondergedompeld in de Babelcultuur, ze worden onderwijl ook overgedoopt. Ze krijgen nieuwe namen die beter passen in de Babelcultuur. Namen waarin niet langer de naam van God in meeklinkt, maar namen van Babylonische goden. Integratie moet leiden tot assimilatie. Hun herkomst en geloof moet worden uitgewist. Daniël en zijn vrienden moeten één worden met de Babyloniërs en één met de Babelcultuur. Eén met de geloofsuitingen in Babel. Herken je dat, streven naar eenheid, gelijkheid, ten koste van legitieme verscheidenheid, eigen identiteit? (Actualiteit: discussie over bijzonder onderwijs).
Voor Joden en Christenen is het spannend om te leven in een Babelcultuur. Daniël maakt het nog spannender. Om godsdienstige redenen weigert hij het voedsel dat hem en zijn vrienden wordt geserveerd. Overdreven? Uiting van fundamentalisme? Helemaal niet! Daniël heeft voor zichzelf een grens gesteld en hij heeft zich voorgenomen niet over die grens te gaan. Daniël heeft met zichzelf afgesproken dat hij geen dingen gaat doen die zijn relatie met de Here God in gevaar kunnen brengen. De relatie met God moet open blijven. Hij gaat zijn joodse identiteit niet verspelen, prijsgeven, opgeven. Daarom weigert Daniël de koninklijke maaltijd en met name de vleesgerechten, want die zijn aan de afgoden geofferd. Dat eten maakt de Joden onrein. Brengt hem/hen uit de verbinding/gemeenschap met God.
Hoe spannend durven wij het te maken op ons werk, op school, in de familie, in de buurt, in de kerk? Waar ligt voor jou de grens waar je vanwege jouw geloof in God niet overheen gaat? Kun jij je een situatie herinneren waarin je zei: ‘Nu haak ik (even) af?’ ‘Hier doe ik vanwege mijn geloofsovertuiging niet aan mee?’
Dat is toch dom? Dat kun je toch niet maken om vanwege je geloof niet met de anderen mee te doen? Geen sprake van! Kleur bekennen, in een multireligieuze Babelcultuur voor je geloof uitkomen is net als toen niet zwak, maar sterk. Dapper.
Religie is in. In de smeltkroes van religies en overtuigingen heb jij alle vrijheid om er voor uit te komen dat jij christen bent en aan te geven waar je voor gaat en staat. Wat jouw grenzen en mogelijkheden zijn. Het domste wat je in een multireligieuze cultuur kunt doen, is je identiteit prijsgeven. Dan word je een speelbal en dat wordt in onze cultuur niet als sterk aangemerkt. Integendeel.
Durf het spannender te maken. Hoe doe je dat? Dat kunnen we van Daniël leren.
-Daniël weet dat er van alle kanten aan hem getrokken wordt. Daarom heeft hij nagedacht over zijn positie in Babel. Hij heeft besloten om zich aan de joodse reinigingsvoorschriften te houden. Dat wat hij van huis uit heeft meegekregen. Daniël heeft vooraf een grens gesteld: tot hier toe en niet verder.
Zorg dat je weet waar je voor gaat en waar je voor staat. Stel (vooraf) als dat kan een uiterste grens en neem je vroegtijdig voor binnen die grenzen te leven. Grenzeloosheid is in religieus opzicht levensgevaarlijk.
Daniël reageert niet vanuit onderbuikgevoelens, niet vanuit reactie, maar vanuit zijn hart. Hij laat zijn hart spreken en blijft nadenken. Hij handelt wijs en tactvol. Daniël blijft in verbinding met God, zichzelf en zijn omgeving (o.a. hofmeester). Dat geeft hem rust, vertrouwen, vrijmoedigheid. Je merkt bij Daniël geen angst. Wel bij de hoofdeunuch (vers 10). De houding van Daniël geeft ruimte om te experimenteren. Het kan goed en mindergoed uitpakken. Daniel wordt in zijn doen gezegend.
Weet wat je wel en niet wilt, maar laat in de ontmoeting met de ander je hart spreken. Dan blijf je dicht bij jezelf en in relatie met God en leg je de verbinding met de ander. Neem de ruimte en schep ruimte: om terug te komen wat jij of de ander heeft ingebracht. Door jezelf het voordeel van de twijfel te geven.
Voor Joden en Christenen is het spannend om te leven in een Babelcultuur. Je wordt op jezelf teruggeworpen. Maar de Joden hebben in ballingschap dingen geleerd die ze niet geleerd zouden hebben als ze in Palestina waren gebleven. Bijvoorbeeld dat God God is van de hele aarde. Groter dan thuis, groter dan Jeruzalem, groter dan de tempel.
Daniël en zijn vrienden moeten dat (al) begrepen hebben. Waarom houden zij zich ook in Babel aan de reinigingwetten? Dat heeft alleen zin als je gelooft dat je nog steeds bij God kunt komen, ook als je losgerukt bent van je wortels en als de tempel verwoest is. Daniel en zijn vrienden laten zien dat zij geloven in een God die ook in Babel te bereiken is. Zij zijn vastbesloten om God opnieuw te leren kennen.
Als gelovige in een Babelcultuur leven betekent: met vallen en opstaan leren geloven in God Die ook daar is waar jij je niet thuis voelt. Dat je gelooft in een God die van mensen houdt bij wie jij je niet op je gemak voelt. Een God die daar is waar je niet tot bloei komt, in gebieden waar jij je ontheemd voelt. God is niet van ons, maar wij van Hem.
Vreemdelingschap uit zich daarom niet in terugtrekkend gedrag. Ga midden in het leven staan. Stel (vooraf) grenzen, zoek de grenzen op (maak het spannend). God wil dat zegenen (zo leert Daniël 1 ons). Mogelijk dat ook jij unieke kansen krijgt om voor anderen op een wonderlijke manier tot zegen te zijn.
Amen.